Ho'i qaamaa dhukkuba daa'immanii baay'inaan kan fidudha.Haa ta'u malee, ho'i qaamaa dhukkuba osoo hin taane, mallattoo dhukkubaan dhufudha.Dhukkuboonni sirna namaa hunda jechuun ni danda’ama ijoollummaatti ho’a qaamaa fiduu danda’u.Fakkeenyaaf dhukkuba sirna hargansuu, dhukkuba sirna bullaa'insa nyaataa, dhukkuba sirna fincaanii, dhukkuba sirna narvii, dhukkuba gurraa, hidhii fi qoonqoo, dhukkuba daddarbaa, dhukkuba tokko tokko erga talaallii fudhatanii fi kkf hundi isaanii ho'a qaamaa fiduu danda'u.
Daa’imman keessattuu daa’imman xixiqqoo dandeettii dhukkuba ofirraa ittisuu dadhabaa waan ta’eef ho’a qaamaatiif saaxilamu.Infeekshinii to'achuu fi dhukkuba irraa fayyuuf yeroo fudhata.Ho'i qaamaa deebi'ee mul'achuu waan danda'uuf, ho'i qaamaa daa'imaa yeroo yeroon safaruun barbaachisaadha.
Haalawwan daa’imman irratti ho’a qaamaa fiduu danda’an gosa hedduutu jiru:
1. Infeekshinii vaayirasii ykn baakteeriyaa.Ijoolleen yeroo guddatan harkaa fi afaan isaaniitti fayyadamuun wantoota naannoo isaanii jiran ni qoratu.Dhukkubni afaaniin seena.Dhukkuboota addaa mana barumsaa duraa kan akka dhangala’aa daa’immanii.
2. Kuufama nyaata daa’immanii.Qufaa fi ho’i qaamaa daa’immanii tokko tokko kuufama nyaataa irraa kan ka’e ta’uu qaba.
3. Qorqorroo qabachuu.Qorqorroo qabachuun murteessuuf salphaa yoo ta'u sadan hafan ammoo mana keenyatti kan keenyaan baruun akkas salphaa miti.Yeroo hunda ho'i qaamaa qorra ta'ee wal'aansa harkifachuun salphaa ta'a jennee yaadna.Ho'a qaamaa kan fidu maal iyyuu yoo ta'e hordoffiin ho'a qaamaa barbaachisaa dha.Kun haala qaama daa’immanii hubachuuf nu gargaara, kanaaf sababa sirrii ho’a qaamaa baruuf.
Safartuu mijataa fi sirrii ta’e argachuuf yaaluuf kutaa qaamaa adda addaa irratti ho’a fudhanna.
1. Qaama saalaa.Daa’ima ji’a 4 ykn 5 gadi ta’eef a safartuu ho’a qaama saalaa (rectal thermometer) . dubbisa sirrii argachuuf Daa’imni tokko ho’a qaama saalaa yoo 100.4 F ol ta’e ho’a qaamaa qaba.
2. Afaaniin.Daa'ima ji'a 4 ykn 5 ol ta'eef, afaaniin ykn safartuu ho'aa pacifier .Daa’imni ho’a qaamaa qaba yoo 100.4 ol galmaa’e F.
3. Gurra.Yoo daa'imni ji'a 6 fi isaa ol ta'e, a ear or temporal artery thermometer , garuu kun akkas sirrii ta’uu dhiisuu danda’a.Ammas haalawwan baay'ee keessatti tilmaama gaarii gahaa argachuuf karaa madaalawaadha.Yoo dubbisa sirrii argachuun barbaachisaa ta'e, ho'a qaama saalaa (rectal temperature) fudhadhu.
4. Armpit.Yoo ho’a daa’imaa jilba keessaa fudhattan, dubbisni 100.4 F ol ta’e yeroo baay’ee ho’a qaamaa agarsiisa.
Ho'i qaamaa yeroo baay'ee mallattoo qaamaati.Sababni isaa erga bartee mallattoon dhukkuba kanaa erga wal'aantee booda daftee fayyuu dandeessa.
