Iyode dɛsɛ (IDD) bɛ kɛnɛya gɛlɛya caman jira minnu bɛ sɔrɔ iyode tali dɔgɔyali fɛ waati jan kɔnɔ. Iyode ye fɛn nafamaba ye thyroïde hormone sɔrɔli la, wa ni farikolo tɛ iyode sɔrɔ, a tɛ se ka thyroïde hormones caman bɔ, o bɛ na ni kɛnɛyako suguya caman ye.
IDD nɔfɛkow hadamaden farikolo la .
IDD bɛ se ka nɔba bila hadamadenw ka kɛnɛya la. O kɔlɔlɔ minnu ka ca kosɛbɛ, olu dɔ ye goiter ye, n’o ye ɲɛgɛnɛsiralabanaw bonya ye. Ni a ka jugu, IDD bɛ se ka kɛ sababu ye ka jolidɛsɛ bila mɔgɔ la, o bɛ sɔrɔ sɛgɛn fɛ, a bɛ se ka mɔgɔ girinya, ani farikoloɲɛnajɛ wɛrɛw. Hakililabanbanaw, kɛrɛnkɛrɛnnenya la den minnu bɛ bange denbaw fɛ minnu ka iyode dɛsɛ ka jugu kɔnɔmaya waati la, olu fana ye haminanko ye.
Iyode dɛsɛ bɛ se ka nɔ min bila dusukun ni jolisiraw kɛnɛya la ani . Tansiyɔn tali .
Iyode dɛsɛ bɛ se ka dusukun ni jolisiraw kɛnɛya ni tansiyɔn nɔ bila a nɔ na ni a bɛ se ka nɔ bila ɲɛgɛnɛsira la. Thyroïde hormones jɔyɔrɔ ka bon kosɛbɛ farikoloɲɛnajɛ labɛnni na, dusukun tantanni ni joli siraw baara sen bɛ o la. Ni iyode hakɛ ma dafa ka da IDD kan, thyroïde hormone sɔrɔli bɛ dɔgɔya, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka jolidɛsɛ bila mɔgɔ la. Nin balanbaliya in na, o balanbaliya bɛ se ka dusukun ni jolisiraw ka homeostasis tiɲɛ, o bɛ kɛ sababu ye ka tansiyɔn jiginni sɔrɔ.O la, tiroyidi baara tiɲɛni ka da iyode dɛsɛ kan, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka dusukun ni jolisiraw gɛlɛyaw lase mɔgɔ ma, i n’a fɔ dusukun tantanni basigilenw ani tansiyɔn jiginni.
Tansiyɔn jiginni ye faratiba ye dusukun ni jolisiraw banaw la, dusukun tantanni ni kirinniw sen bɛ o la. Jamanaden minnu tɔɔrɔla IDD fɛ, yɔrɔ minnu na sɔgɔsɔgɔninjɛ baara bɛ tiɲɛ, tansiyɔn jiginni farati bɛ se ka bonya. O la, tansiyɔn kɔlɔsili bɛ kɛ wajibi ye IDD bɛ mɔgɔ minnu na walasa ka tansiyɔn jiginni dɔn ani ka a kunbɛn joona.
Cɛsiri minnu bɛ kɛ walasa ka IDD kɛlɛ, olu ka kan ka kɛ sababu ye ka tansiyɔn jiginni kɔlɔsili ni a ɲɛnabɔli labɛn. Kɛnɛyako porogaramu minnu bɛ IDD kunbɛnni laɲini, olu bɛ se ka tansiyɔn sɛgɛsɛgɛli don u la, o ye kɛnɛya sɛgɛsɛgɛli kɛcogo kɔrɔlenw ye. Ka fara o kan, ka mɔgɔw bila u hakili la jɛɲɔgɔnya kan IDD, sɔgɔsɔgɔninjɛ kɛnɛya, ani tansiyɔn jiginni cɛ, o bɛ se ka fanga di mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ ma walasa u ka se ka furakɛli ɲini waati bɛnnen na ani ka ɲɛnamaya kɛcogo ɲumanw ta.
Cɛsiri minnu bɛ kɛ ka IDD kɛlɛ .
Kabini 'China 2000 IdD Target mobilizasiyɔn lajɛ ban' jamana ka lajɛba ye wele kɛ san 1993, cɛsiri jɛlenw kɛra Siniwa jamana kɔnɔ walasa ka IDD ɲɛnabɔ. Mɛkalo tile 15 kɛra jamana ka iyode dɛsɛ kunbɛnni don ye, o min ye cɛsiri ye min bɛ senna walasa ka mɔgɔw bila u ka u hakili to u la ani ka banakunbɛn fɛɛrɛw waleya. Gofɛrɛnaman ka baarakɛda suguya caman, kɛnɛyatigiw, ani izini tɔnw cɛ, o kɛra fɛnba ye iyode farali porogaramuw waleyali la, ka kɔgɔ hyode (iyodi) sabati, ani ka jamanadenw kalan iyode nafa kan kɛnɛyako sabatili la.
Kuncɛli la, IDD bɛ faratiba lase kɛnɛyako ma, i n’a fɔ sɔgɔsɔgɔninjɛ ani dusukun ni jolisiraw gɛlɛyaw minnu bɛ se ka sɔrɔ. Cɛsiri sabatili fɛ iyode farali ni foroba kalan na, jamanaw bɛ se ka iyode dɛsɛ nɔ min bɛ sɔrɔ, o nɔgɔya ani ka jamanadenw ka kɛnɛya bɛɛ lajɛlen ɲɛ.
