Aleke woawɔ axe mɔ ɖe norovirus nu nyuie? Mɔfiame si wòle be woaxlẽ na lãmesẽdɔwɔƒewo, ame tsitsiwo dzikpɔƒewo, kple nuɖuɖudɔwɔƒewo .
Norovirus nye dɔlékui si xɔa ame ŋutɔ, si woyɔna zi geɖe be 'Ferrari of virus' le eƒe kaka kabakaba ta. gblɔ be Xexeame ƒe Lãmesẽ Habɔbɔ (WHO) siwo ade miliɔn 685 ame ye xɔa norovirus le xexeame katã ƒe sia ƒe, si wɔe be wònye nu vevitɔ si hea dɔléle siwo tso nuɖuɖu me vɛ. Le ƒe 2025 ƒe gɔmedzedze la, woka nya ta be dɔvɔ̃a do le United States, Japan, kple nuto bubuwo me , eye dɔlékuiwo ƒe agbɔsɔsɔ dzi ɖe edzi zi gbɔ zi eve kloe ne wotsɔe sɔ kple ƒe si va yi ƒe ɣeyiɣi ma ke. Ame tsitsiwo dzikpɔƒewo, sukuwo, kple tɔdziʋu siwo me woɖia tsa le va zu teƒe siwo amewo ate ŋu aka ɖo.
Le lãmesẽdɔwɔƒewo, ame tsitsiwo dzikpɔƒewo, sukuwo, kple nuɖuɖudɔwɔƒewo gome la , norovirus ƒe kaka gɔmesese kple mɔxexeɖedɔléle nu ƒe mɔnu nyuiwo zazã le vevie ŋutɔ be woaɖe dɔlékuiwo ƒe afɔkuwo dzi akpɔtɔ.
Nyakpakpa siwo bɔ & nyateƒenyawo .
Nyakpakpa 1: Norovirus nye nuɖuɖu me aɖi ƒomevi aɖe ko?
✅ Nyateƒenya: Togbɔ be woate ŋu axɔ nuɖuɖu tso ame gbɔ le nuɖuɖu me hã la, ame kple ame ƒe kadodoe nye mɔ vevitɔ si dzi dɔlékuia tona kakana.
Kadodo ƒe kaka : Norovirus ate ŋu anɔ agbe le anyigba dzi abe ʋɔtrutiwo, asiléƒewo, kple adzɔgedzikpɔmɔ̃wo ene kwasiɖa geɖe , eye dɔlékuia ƒe akpa sue aɖe gɔ̃ hã ate ŋu ahe dɔlékuiwo vɛ.
Yameʋuʋu ƒe afɔku : Ne amesi ŋu dɔlélea le ƒo aɖuɖɔ la, dɔlékui ƒe akpa suewo ate ŋu ava zu ya, si ana dɔlékuiwo xɔxɔ ƒe afɔkua nadzi ɖe edzi.
Kafukafu: Ele be lãmesẽnyawo gbɔ kpɔkpɔ kple dukɔa ƒe dɔwɔƒewo natsɔ awɔ dɔ na anyigba siwo dzi woate ŋu aka ɖo vevie edziedzi dɔlékuiwutike siwo me chlorine le la be woaɖe ɖiƒoƒo dzi akpɔtɔ.
Ƒuƒoƒo siwo me afɔku le ŋutɔ (ɖeviwo, ame tsitsiwo, kple amesiwo ƒe dɔlélenutsiŋutete me gbɔdzɔ) ate ŋu akpɔ tsikuɖiɖi sesẽ , si abia be woaxɔ wo ɖe kɔdzi eye wòanye afɔku si ate ŋu ade ame ƒe agbe afɔku me.
Kafukafu: Ele be kɔdziwo kple ame tsitsiwo dzikpɔƒewo nazã mɔ̃ siwo léa ŋku ɖe dzoxɔxɔ ŋu pɛpɛpɛ ŋutɔ atsɔ ade dzesi dzesiawo ahakpɔ wo dzi nyuie.
Nyakpakpa 2: Ne dzesiawo nu yina ko la, dɔlékuia megaxɔa ame oa?
✅ Nyateƒenya: Ne dzesiawo nu fa gɔ̃ hã la, woate ŋu akaka dɔlékuia kokoko vaseɖe ɣleti ɖeka.
Togbɔ be zi geɖe la, dzesi sesẽwo nu yina le ŋkeke 2-3 me hã , la, dɔlékuia ate ŋu ayi edzi anɔ dodom le aɖuɖɔ me kwasiɖa 3-4 sɔŋ ..
CDC kafui be woanɔ aƒeme tso dɔme alo suku gaƒoƒo 48 ya teti le dzesiawo ƒe nuwuwu kple asi dzadzɛnyenye sesẽ me léle ɖe asi megbe.
Ele be nuɖuɖudɔwɔƒewo naƒo asa na nuɖuɖu ŋudɔwɔwɔ kwasiɖa ɖeka ya teti le woƒe hayahaya megbe be woaxe mɔ ɖe dɔlékuiwo ƒe kaka nu.
Aleke woawɔ axe mɔ ɖe norovirus ƒe dɔléle nu nyuie?
Adzalẽ + tsi si le sisim la wɔa dɔ wu asikɔklɔ siwo me aha le.
Norovirus te ŋu nɔa te ɖe aha sesẽ nu— klɔ asi kple adzalẽ hena sɛkɛnd 20 ya teti ..
2️⃣ Kpɔ egbɔ be nuɖuɖu le dedie .
Anɔ eme be woaƒo ɖi nuɖuɖu siwo womeɖa o, vevietɔ ƒumelãwo, siwo wòle be woaɖa va ɖo 63°C (145°F) ya teti ..
Nuɖanuwo kple nuɖanuwo ƒe dɔlékuiwutikewo zazã edziedzi si wowɔna edziedzi ate ŋu akpe ɖe ame ŋu be woagaƒo ɖi wo nɔewo o.
3️⃣ Nutome ƒe Dɔlékuiwutikewo .
Dɔlékuiwutike siwo me chlorine le (le kpɔɖeŋu me, bleach) wɔa dɔ nyuie le dɔlékuia ɖeɖeɖa me.
Ele be woatsɔ dɔlékuiwutikewo aƒo anyigba siwo ŋu woka asi enuenu (doorknobs, nugododeƒewo, nuɖuɖudzraƒewo) gbesiagbe , vevietɔ le teƒe siwo ame siwo ŋu dɔlélea le la xɔe.
4️⃣ Ƒo asa na kadodo kple ame siwo ŋu dɔlélea le tẽ .
Zã asigɛwo kple ametakpɔnu ne èle dɔnɔwo dzi kpɔm.
Ƒo asa na nuzazãwo, afɔkpawo, alo ame ŋutɔ ƒe nuawo mama kple ame siwo ŋu dɔlélea le.
Nyakpakpa 3: Asikɔklɔtike siwo me ahanono le ate ŋu axe mɔ ɖe norovirus nua?
✅ Nyateƒenya: Norovirus te ŋu nɔa te ɖe ahanono nu, eye bleach alo dzoxɔxɔ gã koe ate ŋu awui nyuie.
To vovo na coronaviruswo la, aɖe le norovirus si protein-lipid gota ƒe go sesẽ , si wɔe be wòte ŋu nɔa te ɖe atike siwo me wodea tsii nu.
Numekukuwo ɖee fia be chlorine bleach alo dzoxɔxɔ si wu 85°C (185°F) koe ate ŋu ana dɔlékuia nadzudzɔ dɔwɔwɔ nyuie.
Kafukafu: Tsɔ adzalẽ kple tsi klɔ asi tsɔ wu be nàɖo ŋu ɖe atike siwo me aha le ŋu.
