Ʋusɔgbɔdɔ, si wogayɔna be ʋusɔgbɔdɔ, gblẽa nu le ame miliɔn geɖe ŋu le xexeame katã eye wònye nu vevi siwo ate ŋu ana dzidɔ, ʋusɔgbɔdɔ, kple ayiku nagblẽ la dometɔ ɖeka. Woyɔa wo zi geɖe be 'silent killer' Le eƒe dzesi siwo dzena ƒe anyimanɔmanɔ ta la, ʋusɔgbɔdɔ ate ŋu ayi si womekpɔna o ƒe geɖe, si agblẽ nu le ŋutilãa ŋu si womate ŋu aɖɔ ɖo o hafi woakpɔe. Dɔwɔnu siwo wɔa dɔ nyuie wu le ʋusɔgbɔdɔ dzi kpɔkpɔ kple mɔxexe ɖe kuxi siawo nu dometɔ ɖekae nye ŋkuléle ɖe wo ŋu edziedzi. Le ʋu ƒe sisi ƒe ŋkuléleɖenuŋu ƒomevi vovovo siwo li dome la, . Abɔ me ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃wo ɖe dzesi ŋutɔ be wonye mɔnu siwo sɔ pɛpɛpɛ wu eye woate ŋu aka ɖe wo dzi wu dometɔ ɖeka si dzi woato akpɔ ʋu ƒe sisi dzi le aƒeme. Le nyati sia me la, míadzro akpa vevi si ARM ƒe ʋu ƒe sisi dzi kpɔlawo wɔna le ʋusɔgbɔdɔ, viɖe siwo wokpɔna, kple mɔnu nyuitɔ siwo dzi woato azã wo pɛpɛpɛ la me.
Akpa si abɔta ƒe ʋu ƒe sisi dzi kpɔkpɔ wɔna le ʋusɔgbɔdɔ dzi kpɔkpɔ me .
Ʋusɔgbɔdɔ ate ŋu ahe lãmesẽkuxi sesẽ vovovowo vɛ, siwo dometɔ aɖewoe nye dzidɔ, ʋusɔgbɔdɔ, ayiku ƒe dɔmawɔmawɔ nyuie, kple ʋukawo ƒe gbegblẽ. Ʋu ƒe sisi dzi kpɔkpɔ le vevie ŋutɔ be woaxe mɔ ɖe lãmesẽkuxi siawo nu. ŋkuléle ɖe wo ŋu edziedzi nye ʋusɔgbɔdɔ dzi kpɔkpɔ ƒe dzogoedzikpe, si wɔnɛ be ame ɖekaɖekawo te ŋu léa ŋku ɖe woƒe ʋu ƒe sisi ŋu le ɣeyiɣi aɖe megbe eye wowɔa asitɔtrɔ siwo hiã le woƒe agbenɔnɔ alo atikewɔwɔ ƒe ɖoɖoa ŋu.
Wotrɔ asi le alɔnu ƒe ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃wo ŋu, siwo sɔ pɛpɛpɛ wu asibidɛ alo asibidɛwo ƒe ŋkuléleɖenuŋu zi geɖe be woana ame ƒe ʋu ƒe sisi ƒe agbɔsɔsɔ si me kɔ eye kakaɖedzi le eŋu. To nuxexlẽ kabakaba kple bɔbɔe me la, mɔ̃ siawo kpena ɖe ezãlawo ŋu be woalé ŋku ɖe woƒe ʋu ƒe sisi ŋu edziedzi eye wokpɔa nusiwo mesɔ o ɖesiaɖe si ate ŋu abia be woawɔ atike na wo.
Viɖe siwo le alɔ ƒe ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃wo ŋu .
ARM ƒe ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃wo naa viɖe ɖedzesi geɖe le ʋu ƒe sisi ƒe dzidzenu ƒomevi bubuwo ŋu, abe asibidɛ alo asibidɛwo ƒe ŋkuléleɖenuŋu ene. Viɖe siawo nana alɔnu ƒe ʋu ƒe sisi ƒe ŋkuléleɖenuŋu nyea tiatia si ame ɖekaɖeka siwo le ʋusɔgbɔdɔ dzi kpɔm la lɔ̃na wu. Le akpa sia me la, míadzro susu vevi siwo ta wobua alɔnukpɔkpɔwo be wonye egbɔkpɔnu si ŋu kakaɖedzi le wu eye wòwɔa dɔ nyuie wu hena ŋkuléle ɖe ʋu ƒe sisi ŋu le aƒeme la me.
1. Ɖoɖonunɔnɔ
Viɖe vevi siwo le alɔnu ƒe ʋu ƒe sisi dzi kpɔkpɔ ŋu dometɔ ɖekae nye woƒe nyateƒetoto si de ŋgɔ wu. Ame geɖe bua alɔnu ƒe abɔtaɖonu ƒe mɔnu be enye sika ƒe dzidzenu si dzi woato adzidze ʋu ƒe sisi. Wotsɔa abɔtaɖonu la ƒoa xlã abɔta si le etame, si le dzidzenu ɖeka me kple dzia, si wɔnɛ be woate ŋu adzidzee wòasɔ ɖe enu eye wòade pɛpɛpɛ wu. Teƒe sia ɖoɖo na alɔ ƒe ʋu ƒe sisi léa ŋku ɖe vodada siwo ŋutilã ƒe nɔnɔme hena vɛ ŋu bɔbɔe, si ate ŋu anye nya le asibidɛ alo asibidɛwo ƒe ŋkuléleɖenuŋu ŋu. Le kpɔɖeŋu me, asibidɛdzikpɔmɔ̃wo ate ŋu ana nuxexlẽ siwo mesɔ o ne womele asibidɛa dzi le dzi ƒe ɖoɖo nu o, si ana woate ŋu akpɔ wo vodadatɔe.
Kakaɖedzinyawo hã nye esiwo ŋu kakaɖedzi le wu elabena wozãa oscillometric mɔ̃ɖaŋununya, si dzidzea ʋuʋudedi siwo ʋu sina toa ʋukawo me he vɛ. Mɔ̃ɖaŋununya sia sɔ pɛpɛpɛ ŋutɔ eye mebɔbɔna ɖe nya siwo me mekɔ o siwo ate ŋu adzɔ le dzidzenu bubuwo me la ŋu boo o. Eyata le ame ɖekaɖeka siwo le didim be yewoalé ŋku ɖe yewoƒe ʋu ƒe sisi ŋu nyuie wu gome la, alɔnulénu siwo léa ŋku ɖe wo ŋu naa egbɔkpɔnu si dzi woate ŋu aka ɖo, si naa wokpɔa egbɔ be nusiwo sɔ wu eye woate ŋu aka ɖe wo dzi wu le ɣeyiɣi aɖe megbe.
2. Ezazã bɔbɔe .
Viɖe vevi bubu si le abɔta ƒe ʋu ƒe sisi dzi kpɔkpɔ ŋue nye alesi wo zazã le bɔbɔe. Togbɔ be ele vevie be woawɔ ɖe aɖaŋu nyuitɔ dzi be woaxlẽ nu wòade pɛpɛpɛ hã la, egbegbe . Wotrɔ asi le ARM ƒe ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃wo ŋu kple nusiwo zazã le bɔbɔe siwo nana be woate ŋu awɔ wo ŋudɔ bɔbɔe, na amesiwo si nuteƒekpɔkpɔ boo aɖeke mele o gɔ̃ hã le atikewɔnuwo zazã me. Mɔ̃ siawo dometɔ geɖe nye esiwo wowɔna le wo ɖokui si bliboe, eye wowɔa dɔ le mɔ ɖeka nu be woadze dzidzedzea gɔme. Esia fia be mehiã be ezãlawo natsɔ asi ado gaku la ɖe dzi alo aɖe edzi akpɔtɔ o, si ana be dɔa nanɔ bɔbɔe wu eye wòagate ɖe wo dzi o.
Gawu la, alɔnukpɔmɔ̃ gã siwo woxlẽna bɔbɔe siwo ɖea ʋu ƒe sisi ƒe nuxexlẽwo fiana nyuie la vaa alɔnulénu akpa gãtɔ. Mɔ̃ geɖe hã zãa amadedewo ƒe dzesiwo—abe amadede dzẽ ene na nusiwo sɔ, ɣiwo na woƒe kɔkɔme, kple dzĩ na ʋusɔgbɔdɔ—be ezãlawo nate ŋu ase emetsonuwo gɔme kaba evɔ mahiã be woaɖe xexlẽdzesi sesẽwo gɔme o. Esia na dɔa le bɔbɔe, si wɔe be ame tsitsiwo, ame ɖekaɖeka siwo si mɔ̃ɖaŋununya ŋuti sidzedze sue aɖe koe le, alo amesiwo menya nu tso atikewɔwɔ me nyagbɔgblɔwo ŋu o la le bɔbɔe wu.
3. ƲUƲU ƑE NUÐEÐEŊU .
Wotrɔ asi le alɔnu ƒe ʋu ƒe sisi ŋu be wòanɔ bɔbɔe eye woate ŋu atsɔe ayi teƒeteƒewo, si wɔe be wonye tiatia nyui aɖe na ame ɖekaɖeka siwo hiã be woalé ŋku ɖe woƒe ʋu ƒe sisi ŋu le mɔ dzi. Woate ŋu abla mɔ̃ siawo ɖe akplo, gakotoku, alo mɔzɔkplo me bɔbɔe, si ana ezãlawo nayi woƒe ŋkuléle ɖe nu ŋu ƒe ɖoɖoa dzi ne wole mɔ zɔm alo le gbesiagbedɔwo wɔwɔ me. Èɖale mɔ zɔm le asitsanyawo alo modzakaɖeɖe ta o, ele vevie be nàlé ŋku ɖe wò ʋu ƒe sisi ŋu edziedzi, elabena nuteɖeamedzi, nuɖuɖu ƒe tɔtrɔ, kple nuto siwo mènya o katã ate ŋu akpɔ ŋusẽ ɖe ʋu ƒe sisi dzi.
Alɔ si wotsɔna ɖe asi ƒe ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃ si wotsɔna ɖe asi ƒe amesinɔnɔ nana be nuxexlẽ aɖeke metoa ŋuwò o, si kpena ɖe ŋuwò nènɔa wò lãmesẽ dzi. Le ame ɖekaɖeka siwo ŋu ʋusɔgbɔdɔ le gome la, nu vevitɔe nye be woawɔ dɔ nyuie, eye wo tsɔtsɔ yi teƒe bubuwo nana wònɔa bɔbɔe be woalé ɖoɖowɔɖi sia me ɖe asi eɖanye afikae wole o.
4. Nusiwo wotsɔ wɔa nu deŋgɔwoe .
Wotsɔ nu deŋgɔ geɖe siwo nana woƒe dɔwɔwɔ nyona ɖe edzi eye wokpena ɖe ezãlawo ŋu be woalé ŋku ɖe woƒe lãmesẽ ŋu nyuie wu la ɖo alɔnu ƒe ʋu ƒe sisi dzi. Le kpɔɖeŋu me, ŋkuɖodzinuwo ƒe nudzraɖoƒe ƒe ŋutete le mɔ̃ geɖe ŋu, si wɔnɛ be ezãlawo te ŋu dzraa nuxexlẽ siwo va yi ɖo be woatsɔ akpɔ wo gbɔe le etsɔme. Esia ɖea vi ŋutɔ le tɔtrɔ siwo vaa ʋu ƒe sisi me le ɣeyiɣi aɖe megbe la yometiti kple nyatakakaawo mama kple lãmesẽdɔwɔlawo me. Ne wò nuxexlẽ ŋuti nuŋlɔɖi le asiwò la, wò ɖɔkta ate ŋu ada wò nɔnɔmea kpɔ nyuie wu eye wòawɔ nyametsotso siwo ŋu kakaɖedzi le ku ɖe atikewɔwɔ ŋu.
Tsɔ kpe ɖe eŋu la, alɔnukpɔmɔ̃ geɖe naa dzi ƒe tsotso si mewɔa dɔ edziedzi o, si ate ŋu anye nu vevi aɖe na amesiwo le afɔku me be woƒe dzi ƒe tsotso ƒe kuxiwo le wo ŋu. Mɔ̃ si kpɔa nyatakakawo dzi ate ŋu ana ezãlawo nanya nu tso nu madzɔmadzɔ ɖe sia ɖe si le woƒe dzi ƒe tsotso ŋu, si ana woawɔ afɔɖeɖe bubuwo abe atikewɔlawo ƒe aɖaŋuɖoɖo didi ene. Nɔnɔme sia le vevie ŋutɔ na ame ɖekaɖeka siwo ŋu dzidɔ le kpɔ alo amesiwo le atike zãm si ate ŋu akpɔ ŋusẽ ɖe dzi ƒe dɔwɔwɔ dzi.
Nu bubu si de ŋgɔ wue nye ŋutete si le ame si be wòaxlẽ nu geɖe le mama dedie nu. Nɔnɔme sia ɖea vi elabena ekpena ɖe ame ŋu wòɖea ʋu ƒe sisi ƒe tɔtrɔ ɖesiaɖe si dzɔna hena ɣeyiɣi aɖe, abe esiwo nuteɖeamedzi alo kamedede hena vɛ ene, ƒe ŋusẽkpɔɖeamedzi dzi kpɔtɔna. To nuxexlẽ siwo woxɔna le ɣeyiɣi vovovowo me le mamã dedie nu me la, ezãlawo ate ŋu akpɔ woƒe ʋu ƒe sisi ƒe agbɔsɔsɔ si bɔ la ƒe nɔnɔmetata si sɔ pɛpɛpɛ wu, si nye nu vevi aɖe na ʋusɔgbɔdɔ dzi kpɔkpɔ nyuie.
Nu nyuitɔ kekeake siwo woawɔ atsɔ azã alɔnu ƒe ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃ .
Be woakpɔ nuxexlẽ siwo de pɛpɛpɛ eye kakaɖedzi le wo ŋu la, ele vevie be woawɔ ɖe nu nyuitɔ siwo woawɔ dzi ne èle alɔnu ƒe ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃ zãm. Aɖaŋuɖoɖo vevi aɖewoe nye esi:
1. Kpɔ egbɔ be woda abɔtaɖonu nyuie : Ne èdi be yeakpɔ emetsonu siwo de pɛpɛpɛ la, ele be woatsɔ abɔtaɖonu la ade abɔta, le ɖoƒe si sɔ kple dzia tɔ. Kpɔ egbɔ be abɔtaɖonu la le nyuie gake mesẽ akpa o, elabena teƒe si mesɔ o ate ŋu ana woaxlẽ nu wòade pɛpɛpɛ o.
2. Ði ɖe eme hafi nàdzidzee : Nɔ anyi ɖe teƒe si woɖe dzi ɖi le aɖabaƒoƒo atɔ̃ ya teti hafi nàxlẽ nu. Ƒo asa na nuƒoƒo alo ʋuʋu le dzidzedzea me be nàxe mɔ ɖe vodada siwo le emetsonua me nu.
3. Xɔ nuxexlẽ geɖe : Xɔ nuxexlẽ eve alo etɔ̃, siwo dome didi tso wo nɔewo gbɔ abe miniti ɖeka ene, eye nàkpɔ wo le mama dedie nu be nàkpɔ emetsonu si sɔ pɛpɛpɛ wu. Esia le vevie ŋutɔ ne nuxexlẽ gbãtɔa kɔkɔ alo le sue le mɔ si mebɔ o nu.
4. Nuwɔwɔ ɖekae nye nu vevitɔ ( Le nu nyuitɔ kekeake si ado tso eme ta la, xɔ wò ʋu ƒe sisi le ɣeyiɣi ɖeka me gbesiagbe eye le nɔnɔme mawo tɔgbe me. Esia kpena ɖe ame ŋu be woaɖo gɔmedzedze si mewɔa tɔtrɔ o anyi eye wònaa woate ŋu akpɔ nusiwo le edzi yim le ɣeyiɣi aɖe megbe bɔbɔe wu.
Nyataƒoƒo: Ŋusẽdodo ame ɖekaɖekawo le ʋusɔgbɔdɔ dzikpɔkpɔ me .
ARM ƒe ʋu ƒe sisi ƒe ŋkuléleɖenuŋu wɔa akpa vevi aɖe le ʋusɔgbɔdɔ dzi kpɔkpɔ me eye wòxea mɔ ɖe kuxi siwo do ƒome kple ʋusɔgbɔdɔ nu. To nuxexlẽ siwo sɔ pɛpɛpɛ, siwo gɔme sese le bɔbɔe nana me la, mɔ̃ siawo naa ŋusẽ ame ɖekaɖekawo be woalé ŋku ɖe woƒe ʋu ƒe sisi ŋu edziedzi, ade dzesi tɔtrɔ kaba, eye woawɔ dɔ kple lãmesẽdɔwɔlawo be woakpɔ woƒe dzitodzitowo ƒe lãmesẽ gbɔ nyuie.
Viɖe siwo le ŋkuléle ɖe nu ŋu edziedzi me—abe alesi woakpɔe kaba, atikewɔwɔ si wowɔ na ame ŋutɔ, kple mɔxexe ɖe nusiwo gblẽ le eŋu ɣeyiɣi didi nu ene—naa alɔnu ƒe ʋu ƒe sisi léa ŋku ɖe dɔwɔnu vevi aɖe ŋu le avuwɔwɔ kple ʋusɔgbɔdɔ me. Ne wozã mɔ̃ siawo nyuie la, wokpena ɖe ame ɖekaɖekawo ŋu be woakpɔ woƒe lãmesẽ dzi, woɖea dzidɔ ƒe afɔkua dzi kpɔtɔna, eye mlɔeba la, wonɔa agbe le lãmesẽ me, eye wonɔa agbe didi wu.
Ne ètsɔ ʋu ƒe sisi edziedzi de wò gbesiagbedɔwo me la, menye ɖeko nèle wò lãmesẽ gɔmesese dzim ɖe edzi ko o, ke èle afɔɖeɖe siwo nàwɔ do ŋgɔ hã wɔm be nàkpɔ egbɔ be dzitodzito me kuxi aɖeke manɔ eme le etsɔme o.
