Sonsannin ye bana ye min man teli ka sɔrɔ sonsanninw ka banakisɛ sɔrɔli fɛ. Sonsannin banakisɛ bɛ Poxviridae ka ɔrtopoxvirus suguya la. Orthopoxvirus fana bɛ sɔrɔ sɔgɔsɔgɔninjɛ banakisɛ la (a bɛ sɔrɔ sɔgɔsɔgɔninjɛ fɛ), misi banakisɛ (a bɛ kɛ ka sɔgɔsɔgɔninjɛ boloci kɛ) ani misiden banakisɛ.
Monkeypox Sɔrɔla fɔlɔ san 1958, n'o ye pox fla i n'a fɔ banaw ye sonsanninw na minnu Lawulila ɲinini kama, o la a tɔgɔ Dara ko 'MonkeyPox'. San 1970, Kongo Demokaratiki (DRC) ye hadamadenw ka sonsannin ka ko fɔlɔ sɛbɛn sɔgɔsɔgɔninjɛ bancogo barikama waati la. Kabini o waati, sonsannin bɛ fɔ jamanadenw na cɛmancɛ ni tilebinfɛ jamana damadɔ wɛrɛw la: Kameruni, Cɛma-Afiriki jamana, C ô Te d’Ivoire, Kongo jamana demokarasi, Gabon, Liberiya, Nizeriya, Kongo ani Siyera Lewɔni. Bana fanba bɛ sɔrɔ Kongo jamana na.
Hadamadenw ka sonsanninw ka banaw bɛ sɔrɔ Afiriki kɔkan, wa u bɛ tali kɛ jamana wɛrɛw ka taamaw la walima baganw na minnu bɛ na ni u ye jamana wɛrɛw la, Ameriki, Israɛl, Singapuri ani Repibliki Uni.
A bɛ bɔ min? warabilen?
Ayi !
'Tɔgɔ ye tiɲɛ na tɔgɔ jugu ye dɔɔnin,' Rimoin y'o fɔ. Laala a ka kan ka wele ko 'rodent pox'.
Ameriki ka banaw kɛlɛli ni u kɛlɛli baarada y’a fɔ a ka siti kan ko 'MonkeyPox' tɔgɔ bɔra bana in ko fɔlɔ la min sɛbɛnna san 1958, waati min na banakisɛ fila bɔra sonsannin jamanadenw na minnu maralen bɛ ɲinini kama.
Nka sonsanninw tɛ jirifeerelaw ye. O nɔ na, banakisɛ bɛ se ka to a la ni ʃɛw ye, kangarow, sizo walima soso wɛrɛw.
Sonsanninw ka jatigila nafama tɛ dɔn hali bi. Nka, Afiriki sogow ni fɛnɲɛnamaw minnu tɛ hadamadenw ye (i n’a fɔ sonsanninw) olu bɛ se ka banakisɛw ni hadamadenw ta.
A tɛ i n’a fɔ Covid-19, min bɛ mɔgɔ minɛ kosɛbɛ, a ka c’a la, sonsanninw jɛnsɛnni man nɔgɔn mɔgɔw cɛ.
Ni mɔgɔw bɛ ɲɔgɔn sɔrɔ kosɛbɛ, sonsannin bɛ jɛnsɛn ninakilidegunba fɛ; Aw bɛ ɲɔgɔn sɔrɔ farilajiw walima farikolojiw la; walima cogo la min tɛ ɲɛ, finiw walima dilanw fɛ.
Mɔgɔ fanba minnu bɛ ni sonsannin ye, olu bɛ mura misɛnni kɛ i n’a fɔ a taamasiɲɛw, i n’a fɔ . Sumaya ni kɔdimi, ka fara kurukuruw kan minnu bɛ tunu u yɛrɛma dɔgɔkun fila fo dɔgɔkun naani kɔnɔ.
Diɲɛ kɛnɛyatɔn ka fɔ la, mɔgɔ minnu bɛ sa sonsannin na, olu hakɛ bɛ bɔ 1% na ka se 10% ma ..
Fɛɛrɛ suguya caman bɛ se ka tigɛ walasa ka sonsanninw ka banakisɛ sɔrɔ :
1. Aw bɛ aw yɛrɛ tanga baganw ma minnu bɛ se ka banakisɛ in ta (bagan minnu bananen don walima minnu bɛ sɔrɔ u salen don sonsannin yɔrɔw la).
2. Aw bɛ aw yɛrɛ tanga fɛn o fɛn ma min bɛ na ni bagan bananenw ye, i n’a fɔ dilan.
3. Banabagatɔ minnu bananen don, olu bɛ sɔrɔ mɔgɔ wɛrɛw fɛ minnu bɛ se ka bana sɔrɔ.
4. Aw bɛ bolokɔni saniyacogo ɲuman mara baganw walima hadamadenw cɛ. Misali la, aw bɛ aw tɛgɛw ko ni safinɛ ni ji ye walima ka bolo saniyalanw kɛ minnu sinsinnen bɛ dɔlɔ kan.
5. Aw bɛ mɔgɔ yɛrɛ tangalanw kɛ ni aw bɛ banabagatɔw ladon.
Du kɔnɔ banakisɛfagalanw bɛ se ka sonsannin banakisɛ faga.
Jigiya bɛ aw la ko aw bɛ aw janto nin na .