दृश्य: 0 लेखक: साइट संपादक प्रकाशन समय: 2024-06-04 उत्पत्ति: थाहर
विश्व पर्यावरण दिवस: हृदय ते श्वसन स्वास्थ्य उप्पर इसदा असर
5 जून गी हर ब’रे मनाया जंदा ऐ विश्व पर्यावरण दिवस, साढ़े प्राकृतिक परिवेश दे महत्व ते उनेंगी बचाने आस्तै सामूहिक कार्रवाई दी लोड़ दी इक महत्वपूर्ण याददाश्त ऐ। जित्थें इस दिन दा प्राथमिक ध्यान पर्यावरण सरबंधी मुद्दें गी उजागर करना ते स्थाई प्रथाएं गी बढ़ावा देना ऐ, उत्थें गै पर्यावरण सेह्त ते मनुक्खी सेह्त दे बश्कार गहरे संपर्क गी समझना बी जरूरी ऐ, खास करियै हृदय ते सांस दी भलाई दे क्षेत्रें च। एह् लेख इस गल्लै च गहराई कन्नै उतरदा ऐ जे पर्यावरणीय कारक सेह्त दे इनें पहलूएं गी किस चाल्लीं प्रभावित करदे न ते पर्यावरण परिवर्तन दे संदर्भ च साढ़े सेह्त दी निगरानी ते रक्षा दे महत्व गी रेखांकित करदे न ।
जिस माहौल च अस रौंह्दे आं, ओह्दे कन्नै साढ़े सेह्त उप्पर सीधा असर पौंदा ऐ। साफ हवा, पानी, ते मिट्टी साढ़ी भलाई आस्तै बुनियादी ऐ, जिसलै के प्रदूषण ते पर्यावरण दी गिरावट दा मता खतरा ऐ। हवा दी गुणवत्ता जेह्ड़ी अस सांस लैंदे आं, पानी जेह्ड़ा अस पींदे आं, ते जेह्ड़ा खाद्य पदार्थ असें गी सेवन करदे आं, ओह् सारे पर्यावरण दी स्थिति कन्नै प्रभावित होंदे न, जेह्ड़े बदले च साढ़े शारीरिक कम्में ते समग्र सेह्त गी प्रभावित करदे न।
वायु प्रदूषण वैश्विक स्तर पर पर्यावरणीय सेह्त खतरे च इक ऐ। कणक पदार्थ (पीएम), नाइट्रोजन डाइऑक्साइड (NO2), सल्फर डाइऑक्साइड (SO2), ते ओजोन (O3) जनेह् प्रदूशक श्वास प्रणाली च गहराई कन्नै प्रवेश करी सकदे न, जिस कन्नै प्रतिकूल प्रभावें दी इक श्रृंखला पैदा होई सकदी ऐ। इनें प्रदूशक दे लम्मे समें दा संपर्क च दमाक, पुरानी अवरोधक फुफ्फुसीय रोग (सीओपीडी), ते फेफड़े दे कैंसर कन्नै जुड़ी दी ऐ ।
· दमा : हवाई जहाज च प्रदूशक दमाक दे हमले ते लक्षणें गी बधाने आस्तै शुरू करी सकदे न । कणक पदार्थ, खास करियै पीएम 2.5, वायुमार्गें गी जलन करी सकदा ऐ, जिस कन्नै सूजन ते संवेदनशीलता बधी सकदी ऐ।
· पुरानी अवरोधक फुफ्फुसीय रोग (COPD) : तंबाकू दे धूएं, औद्योगिक उत्सर्जन, ते वाहन दे निकास जनेह् प्रदूशक दे लंबे समें तकर औने कन्नै वायुमार्ग च पुरानी सूजन पैदा होई सकदी ऐ, जिस कन्नै सीओपीडी होई सकदी ऐ।
· फेफड़े दा कैंसर : किश प्रदूशक, जि’यां ट्रैफिक उत्सर्जन च पाये जाने आह्ले बहुचक्रीय सुगंधित हाइड्रोकार्बन (PAHs) दा कैंसर पैदा होंदा ऐ ते फेफड़े दे कैंसर दा खतरा बधी सकदा ऐ।
हृदय रोग दे सेह्त दा बी पर्यावरण दी स्थिति कन्नै मता प्रभावित होंदा ऐ । अध्ययनें कन्नै पता चलेआ ऐ जे वायु प्रदूषण कन्नै न सिर्फ फेफड़े गी प्रभावित करदा ऐ बल्कि दिल ते खून दी नली उप्पर बी गंभीर प्रतिक्रिया बी होंदी ऐ।
· दिल दे दौरे ते स्ट्रोक : ठीक कणक पदार्थ (पीएम 2.5) खून च दाखल होई सकदा ऐ, जिस कन्नै सूजन ते ऑक्सीडेटिव तनाव पैदा होई सकदा ऐ, जेह्ड़े हृदय रोग दे अग्रदूत होंदे न जि’यां दिल दे दौरे ते स्ट्रोक।
· उच्च रक्तचाप : वायु प्रदूषण दे पुराने संपर्क च बढ़ौतरी रक्तचाप कन्नै जुड़ी दी ऐ । प्रदूषण दे कारण खून दी नलीएं दा संकुचन पैदा होई सकदा ऐ, दिल उप्पर कम्म दा बोझ बधी सकदा ऐ ते उच्च रक्तचाप दा कारण बनी सकदा ऐ।
· एथेरोस्क्लेरोसिस : वायु प्रदूषण गी धमनीकाठिन्य दी प्रक्रिया च तेजी औंदी ऐ , धमनियें च पट्टिका दा जमाव होंदा ऐ , जेह्दे कन्नै कोरोनरी धमनी दी बीमारी ते होर हृदय रोग दी स्थिति पैदा होई सकदी ऐ ।
श्वसन ते हृदय रोग दे सेह्त उप्पर पर्यावरणीय कारकें दे मते प्रभाव गी दिक्खदे होई सेह्त दी निगरानी गी प्राथमिकता देना जरूरी ऐ । नियमित जांच ते स्क्रीनिंग कन्नै बीमारी दे शुरुआती लक्षणें दा पता लाने ते समें सिर हस्तक्षेप दी सुविधा च मदद मिल सकदी ऐ ।
· श्वसन सेह् त निगरानी : फुफ्फुसीय कार्य परीक्षण (पीएफटी) जि’यां स्पाइरोमेट्री, फेफड़े दे कम्मै दा आकलन करी सकदा ऐ ते दमाक ते सीओपीडी जनेह् हालातें दा पता ला सकदा ऐ । हवा दी गुणवत्ता दी निगरानी ते प्रदूशक दे संपर्क च कमी कन्नै सांस दी सेह्त दा प्रबंधन करने च बी मदद मिल सकदी ऐ। इसदे अलावा, ऐ नेबुलाइज़र गी ठीक धुंध दे रूप च सीधे तौर पर फंगरें च दवाई पजाइयै सांस दी सेह्त च इक महत्वपूर्ण भूमिका होंदी ऐ , जेह्दे कन्नै लक्षणें थमां तेजी कन्नै ते प्रभावी राहत सुनिश्चित होंदी ऐ । एह् खास करियै दमाक ते सीओपीडी दे रोगियें आस्तै फायदेमंद न , कीजे एह् दवाई दे गहरे साह् लैने च सुविधा दिंदे न , श्वास च सुधार करदे न , ते समग्र रूप कन्नै फेफड़े दे कम्मै च सुधार करदे न ।
· हृदय रोग स्वास्थ्य निगरानी : नियमित रूप कन्नै हृदय रोगें गी रोकने ते उंदे प्रबंधन च ब्लड प्रेशर जांच , कोलेस्ट्रॉल दे स्तर ते दिल दी गति दी निगरानी मती जरूरी ऐ । पर्यावरणीय कारकें ते उंदे प्रभाव दे बारे च जागरूकता जोखिमें गी घट्ट करने आस्तै जीवन शैली दे विकल्पें गी मार्गदर्शन करी सकदी ऐ ।
विश्व पर्यावरण दिवस पर्यावरण ते मनुक्खी सेह् त दे बश्कार जटिल कड़ी दे बारे च जागरूकता पैदा करने आस्तै इक महत्वपूर्ण मंच दे रूप च कम्म करदा ऐ । एह् व्यक्तिएं, समुदायें, ते सरकारें आस्तै इक कारवाई दा आह्वान ऐ तां जे ओह् टिकाऊ प्रथाएं गी अपनान जेह्ड़े साढ़े ग्रह ते साढ़ी भलाई दोनें दी रक्षा करदे न।
· व्यक्तिगत कार्रवाई : सार्वजनिक परिवहन दा उपयोग करियै प्रदूषण च निजी योगदान गी घट्ट करना, कचरे गी घट्ट करना, ते पर्यावरण अनुकूल उत्पादें दा समर्थन करना।
· समुदाय दी भागीदारी : मकामी पर्यावरण दी स्थिति च सुधार आस्तै मकामी सफाई गतिविधियें , रूक्खें दी रोपण , ते जागरूकता अभियानें च हिस्सा लैना ।
· नीतिगत पैरवी : नीतियें ते नियमें दा समर्थन करना जेह् ड़े प्रदूषण गी घट्ट करने, नवीकरणी ऊर्जा गी बढ़ावा देने, ते प्राकृतिक संसाधनें दी रक्षा करने दा लक्ष्य रखदे न।
विश्व पर्यावरण दिवस दा जश्न सिर्फ प्रकृति दी सराहना करने दा गै नेईं ऐ सगुआं साढ़े पर्यावरण दा साढ़े सेह्त उप्पर, खासतौर उप्पर साढ़े सांस ते हृदय प्रणाली उप्पर होने आह्ले गहरे असर गी बी पन्छानना ऐ। इस कनेक्शन गी समझने ते अपनी सेह्त दी निगरानी ते रक्षा आस्तै सक्रिय कदम चुक्कने कन्नै अस इक सेह्तमंद ग्रह ते सेह्तमंद आबादी च योगदान देई सकने आं। इस दिन गी टिकाऊ जीवन जीने दे महत्व ते साढ़े भविष्य दी रक्षा आस्तै सामूहिक कार्रवाई दी लोड़ दी याद दिलानी।
विश्व पर्यावरण दिवस दी भावना गी अपनाइयै अस अपने ते औने आह्ली पीढ़ियें आस्तै इक साफ-सुथरी, सेह्तमंद दुनिया आस्तै कम्म करी सकने आं।