ንመቆጻጸሪ ጸቕጢ ደም ቅልጽም ብኸመይ ስሩዕ ኣጠቓቕማ ሕማም ልቢ ክከላኸል ከም ዝኽእል

ሕማም ልቢ ሓደ ካብቶም ቀንዲ ጠንቂ ሞት ኣብ መላእ ዓለም ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ፡ እዚ ድማ ኣብ ኩሉ ስነ-ህዝባዊ ጽሑፋት ንሚልዮናት ሰባት ዝጸሉ እዩ። ይኹን እምበር፡ ብዙሓት ካብቶም ንሕማም ልቢ ኣበርክቶ ዝገብሩ ረቛሒታት ሓደጋ፡ ብኣግኡ ምፍላጥን ብዘይምቁራጽ ክትትልን ክመሓደሩ ዝኽእሉ እዮም። ኣብ ልዕሊ ጥዕና ልብኻ ክትሓድር ካብ ዝግበኣካ ኣድማዒ መገዲ ሓደ፡ ብስሩዕ ንሓደ ጸቕጢ ደም ዝኸውን ሞኒተር ብምጥቃም እዩ። እዚ ንኣጠቓቕማኡ ቀሊልን ተበጻሒ መሳርሒን፡ ኣብ ጥዕና ልብን ስርዓተ ደምንካ ክቡር ርድኢት ዝህብ ኮይኑ፡ ቅድሚ ዓቢ ስክፍታ ምዃኑ ሕማም ልቢ ንምክልኻል ንጡፍ ስጉምቲ ክትወስድ የኽእለካ።

ኣብዚ ጽሑፍ፡ ኣገዳስነት ስሩዕ ምክትታል ጸቕጢ ደም፡ ሕማም ልቢ ንምክልኻል ክሕግዝ ከም ዝኽእል፡ ከምኡ’ውን ንመከላኸሊ ጸቕጢ ደም ቅልጽም ብኣድማዒ መንገዲ ንምጥቃም ዝሕግዝ ዝበለጸ ልምድታት ክንምርምር ኢና።

ኣብ መንጎ ጸቕጢ ደምን ሕማም ልብን ዘሎ ምትእስሳር ምርዳእ

ጸቕጢ ደም ኣብ መንደቕ ሰራውር ደም ደም ብምዝውዋር ዝፍጸም ሓይሊ እዩ። ጸቕጢ ደም ብቐጻሊ ኣዝዩ ልዑል ምስ ዝኸውን፡ ነቲ ሻምብቆታት ደም ክጎድኦ ይኽእል፡ እዚ ድማ ናብቲ ልዑል ጸቕጢ ደም ተባሂሉ ዝፍለጥ ኩነታት ይመርሕ። ልዑል ጸቕጢ ደም መብዛሕትኡ ግዜ ርኡይ ምልክታት ከየቕርበልካ ስለ ዝኽእል፡ 'ስቕ ዝበለ ቀታሊ' ተባሂሉ ይጽዋዕ፡ እንተኾነ ግን ንሓደጋ ከቢድ ናይ ልብን ስርዓተ ደምን ኩነታት ከም ሕማም ልቢ፡ ወቕዒን ውድቀት ኩሊትን ብዓቢኡ ይውስኽ።

ልዑል ጸቕጢ ደም ኣብ ልዕሊ ሰራውር ልብን ደምን ተወሳኺ ጸቕጢ ብምፍጣር ልቢ ደም ብብቕዓት ክትጭንብቦ ኣጸጋሚ ይገብሮ። እዚ ምስ ግዜ ናብ ምዕባስን ምትራርን ናይቲ ሻምብቆታት ደም ይመርሕ፣ እዚ ኩነታት እዚ ኣርተሪዮስክለሮሲስ ዝበሃል ኩነታት፣ እዚ ድማ ንሕማም ልቢ ርኡይ ረቛሒ ሓደጋ እዩ። ጸቕጢ ደምካ ብቐጻሊ ብምክትታል ብናይ ቅልጽም ጸቕጢ ደም መቆጻጸሪ፡ ኣብ ጸቕጢ ደምካ ዝመጽእ ለውጢ ብኣግኡ ክትፈልጥን እቲ ኩነታት ቅድሚ ምኻዱ ስጉምቲ ክትወስድን ትኽእል።

ኣገዳስነት ብኣግኡ ምፍላጥ .

ሓደ ካብቲ ቀንዲ ረቛሒታት ምክልኻል ሕማም ልቢ ብኣግኡ ምፍላጥ እዩ። ስሩዕ ኣጠቓቕማ ሓደ . ሞኒተር ጸቕጢ ደም ቅልጽም ዘይንቡር ደረጃ ጸቕጢ ደም ንምፍላጥ ክሕግዝ ይኽእል፣ ከም ቅድመ-ጸቕጢ ደም ወይ ልዑል ጸቕጢ ደም፣ እዚ ድማ ብዘይ ስሩዕ ምፍታሽ ከይተዓዘብካዮ ከይተርፍ ይኽእል። ልዑል ጸቕጢ ደም ብዝቐልጠፈ መጠን፡ ንኽትቆጻጸሮ ስጉምቲ ክትወስድ ቀልጢፍካ ብዝቐልጠፈ መጠን፡ ብለውጢ ኣነባብራ ይኹን፡ ብመድሃኒት ወይ ብኽልቲኡ ክትቆጻጸሮ ትኽእል።

ኣብ ብዙሕ ኣጋጣሚታት፡ ልዑል ጸቕጢ ደም ክመሓደርን ዋላ’ውን ብቐሊል ናይ ኣነባብራ ለውጢ ክግልበጥን ይኽእል፡ ከም፤

• ምምሕያሽ ኣመጋግባ  (ንኣብነት፡ ምጉዳል ሶድየም፡ ምውሳኽ ፖታስየም ዝሃብተመ መግቢ)

• ስሩዕ ምንቅስቓስ ኣካላት  (ብውሑዱ 150 ደቓይቕ ማእከላይ ጽዓት ዘለዎ ኤሮቢክ ንጥፈት ኣብ ሰሙን)

• ሜላታት ምሕደራ ጸቕጢ  (ዮጋ፡ ኣስተንትኖ፡ ምውስዋስ ኣካላት ምስትንፋስ)

• ኣልኮላዊ መስተ ምውሳድ ምድራትን  ምትካኽ ሽጋራ ምቁራጽን

ኣብ ልዕሊ ጸቕጢ ደምካ ብምጽናሕ፡ ኣብ መጻኢ ዝያዳ ወራሪ ሕክምናታት ንኸይድለ ምእንቲ፡ ብዛዕባ ኣነባብራኻ ብግቡእ ውሳኔታት ክትወስድን ምስ ወሃቢ ክንክን ጥዕናኻ ብምስራሕን ክትሰርሕ ትኽእል ኢኻ።

ናይ ቅልጽም ጸቕጢ ደም ሞኒተር ከመይ ከም ዝሰርሕ

ሓደ ናይ ቅልጽም ጸቕጢ ደም ሞኒተር፡ ብላዕለዋይ ቅልጽም ዝፍጸም ጸቕጢ ደም ካፍ ተባሂሉ ዝፍለጥ ኮይኑ፡ ብመንገዲ ሻምብቆታት ደም እናፈሰሰ ጸቕጢ ደም ንምዕቃን ዝጥቀመሉ መሳርሒ እዩ። እዞም መሳርሒታት እዚኣቶም ኣብ ዙርያ ላዕለዋይ ቅልጽም ዝጠቕለለ ካፍ፡ ነቲ ካፍ ንምንፋሕ ፓምፕ፡ ከምኡ’ውን ነቲ ውጽኢት ንምንባብ መዐቀኒ ወይ ዲጂታል ዲስፕለይ ሒዞም ይመጹ። እቲ ሞኒተር ንግዚኡ ነቲ ኣብ ቅልጽም ዘሎ ዋሕዚ ደም ደው ብምባልን በብቑሩብ ነቲ ጸቕጢ ብምፍናው፡ ደም መሊሱ ክውሕዝ ዝጅምረሉ ነጥቢ ብምዕቃን እዩ ዝሰርሕ።

ዘይከምቲ ናይ ኢድ ወይ ኣጻብዕቲ ጸቕጢ ደም መቆጻጸሪታት፣ እዚ ውሑድ ልክዕ ክኸውን ይኽእል፣ ቅልጽም ጸቕጢ ደም መቆጻጸሪታት ብፍላይ ብግቡእ ኣብ ጥቕሚ ክውዕሉ ከለዉ ዝያዳ ዘተኣማምን ንባባት የቕርቡ። እቲ ካፍ ኣብ ላዕለዋይ ቅልጽም ምስ ልቢ ብተመሳሳሊ ደረጃ ይቕመጥ፣ እዚ ድማ ዝያዳ ልክዕ ንባባት የረጋግጽ። ብዙሓት ዘመናዊ ናይ ቅልጽም ጸቕጢ ደም መቆጻጸሪታት ከም መኽዘን ዝኽሪ ምኽዛን፡ ማእከላይ ብዙሕ ንባባት፡ ከምኡ’ውን ዘይስሩዕ ህርመት ልቢ ምፍላጥ ዝኣመሰሉ ባህርያት’ውን ዝተዓጠቑ ኮይኖም፡ ንጥዕና ልብን ስርዓተ ደምንካ ሰፊሕ ትርኢት ይህቡ።

ረብሓ ስሩዕ ክትትል

ናይ ቅልጽም ጸቕጢ ደም ሞኒተር ምጥቃም ብቐጻሊ ሓያሎ ቁልፊ ረብሓታት ይህብ፣ ኩሎም ኣብ ምክልኻል ሕማም ልቢ ልዑል ተራ ዘለዎም፤

1. ምስ ግዜ ዝመጽእ ለውጢ ምክትታል

ስሩዕ ምክትታል ምስ ግዜ ኣብ ጸቕጢ ደምካ ለውጢ ክትከታተል የኽእለካ። እዚ ኣገዳሲ ዝኾነሉ ምኽንያት ድማ ጸቕጢ ደም ብሰንኪ ዝተፈላለዩ ረቛሒታት፡ ከም ኣካላዊ ምንቅስቓስ፡ ደረጃ ጸቕጢ ወይ ኣመጋግባ ስለ ዝንቀሳቐስ፡ ምሉእ መዓልቲ ስለ ዝንቀሳቐስ እዩ። ኣብ ውሽጢ መዓልታት ወይ ሰሙናት ብዙሕ ንባባት ብምውሳድ፡ ንዓኻን ንወሃቢ ክንክን ጥዕናኻን ኣብ ውጥን ጥዕናኻ ዝያዳ ቅኑዕ ገምጋምን ምትዕርራይን ክትገብር ክትሕግዝ፡ ቅዲ ናይ ደም ጸቕጢ ደምካ ክትምስርት ትኽእል።

ንኣብነት፡ ጸቕጢ ደምካ ብቐጻሊ ከም ዝዓቢ እንተ ኣስተብሂልካ፡ ሓድሽ ናይ ኣነባብራ ስትራተጂታት ክትወስድ ወይ ንዝያዳ ገምጋም ናብ ወሃቢ ክንክን ጥዕናኻ ክትበጽሕ ግዜኡ ክኸውን ይኽእል እዩ።

2. ብሕታዊ ዝኾነ ናይ ጥዕና ስትራተጂታት ምፍጣር

ስሩዕ ኣጠቓቕማ ሓደ . ጸቕጢ ደም ቅልጽም ሞኒተር ኣካላትካ ንዝተፈላለዩ ንጥፈታትን ባህርያትን ብኸመይ ከም ዝምልስ ንምርዳእ ይሕግዘካ። ንኣብነት፡ ኣብ ቀረባ እዋን ኣብ ኣመጋግባኻ፡ ልሙድ ምንቅስቓስ ኣካላትካ ወይ መድሃኒት ለውጢ እንተ ጌርካ፡ ምክትታል ጸቕጢ ደም፡ እዞም ረቛሒታት ንጥዕና ልብኻ ብኸመይ ከም ዝጸልዉዎ ቅልጡፍ ርእይቶ ክህበካ ይኽእል እዩ። እዚ ግብረ መልሲ እዚ ንስትራተጂ ጥዕናኻ ንምጽራይን ብሕታዊ ንምግባርን ዋጋ ዘለዎ ኮይኑ፡ ንሕማም ልቢ ንምክልኻል ኣብ ቅኑዕ መንገዲ ከም ዘለኻ ንምርግጋጽ።

3. ምምሕያሽ ውፅኢት ሕክምና

ነቶም ድሮ ልዑል ጸቕጢ ደም ወይ ኣብ ሓደጋ ሕማም ልቢ ዝርከቡ ሰባት ዝተለኽፉ ውልቀሰባት፡ ስሩዕ ምክትታል ንውጽኢታዊ ሕክምናታት ከማሓይሽ ይኽእል። መድሃኒት ወይ ለውጢ ኣነባብራ ክሳብ ክንደይ ከም ዝሰርሕ ኣብ ሓቀኛ ግዜ ዳታ ብምቕራብ፡ ንኽልቲኦም ሕሙማትን ወሃብቲ ክንክን ጥዕናን ኣብ እዋኑ ምትዕርራይ ንኽገብሩ ይሕግዞም። ንኣብነት ሓኪምካ ጸቕጢ ደም ንምንካይ መድሃኒት እንተኣዚዙ፡ ስሩዕ ንባባት፡ እቲ ዝተኣዘዘ መጠን መድሃኒት ውጽኢታዊ ድዩ ወይስ ምትዕርራይ እንተድኣ ኣድልዩ ንምግምጋም ይሕግዝ።

4. ልዑል ሓደጋ ዘለዎም እዋናት ምልላይ

ከም ናይ ስራሕ ግዜ ወይ ናይ ስድራቤት ጉዳይ ዝኣመሰሉ ውጥረት ዝፈጥሩ ፍጻመታት፡ ኣብ ጸቕጢ ደም ግዝያዊ ወሰኽ ከስዕብ ይኽእል። ጸቕጢ ደምካ ብቐጻሊ ብምክትታል፡ ነዞም ልዑል ሓደጋ ዘለዎም እዋናት ከተለልዮምን ንምምሕዳር ስጉምቲ ክትወስድን ትኽእል። ጸቕጢ ደምካ ክውስኽ ከም ዝፍትን ምርዳእ፡ ንልብኻን ደምካን ሰራውር ደምካ ኣብ ዝሓሸ ጥዕና ክሕዞ ዝኽእል፡ ከም ልምድታት ኣእምሮኣዊ ምትእስሳር ወይ ናይ ምዝንጋዕ ሜላታት፡ ንውጥረት ዝንኪ ንጥፈታት ቀዳምነት ክትህቦ ክሕግዘካ ይኽእል እዩ።

5. ምቹእነትን ተበፃሕነትን

ዘይከምቲ ናብ ቤት ጽሕፈት ሓኪም ምብጻሕ፡ እዚ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ሒደት ኣዋርሕ ጥራይ ክኸውን ዝኽእል፡ ሓደ ናይ ቅልጽም ጸቕጢ ደም መቆጻጸሪ፡ ጸቕጢ ደምካ ኣብ ምቹእነትካ፡ ኣብ ገዛኻ ወይ ኣብ ጉዕዞ ከይተረፈ ክትፍትሽ የኽእለካ። እዚ ምቹእነት እዚ፡ ምክትታል፡ ሓሓሊፉ ዝግበር ንጥፈታት ዘይኮነስ፡ ምክትታል ስሩዕ ልምዲ ከም ዝኸውን የረጋግጽ። ብፍላይ ንገዛ ምክትታል፡ ብተደጋጋሚ ኣብ ቆጸራ ሓኪም ክሳተፉ ዘይክእሉ ወይ ኣብ ርሑቕ ከባቢታት ንዝነብሩ ውልቀሰባት ዋጋ ኣለዎ።

መደምደምታ፡ ሕማም ልቢ ንምክልኻል ንነብስኻ ምሕያል

ስሩዕ ኣጠቓቕማ ናይ ቅልጽም ጸቕጢ ደም ሞኒተር ንመከላኸሊ ሕማም ልቢ ርኡይ ኣበርክቶ ክህልዎ ይኽእል። ዘይንቡር ደረጃ ጸቕጢ ደም ብኣግኡ ምፍላጥ፡ ኣብ ጥዕናኻ ክቡር ርድኢት ብምሃብ፡ ከምኡ’ውን ረቛሒታት ሓደጋ ብኣድማዒ መንገዲ ከተመሓድር ብምሕጋዝ፡ እዚ መሳርሒ እዚ ንውልቀሰባት ናብ ጥዕና ዘለዎ ልቢ ንጡፍ ስጉምቲ ንኽወስዱ ሓይሊ ይህቦ።

ኣብ ጥዕና ልብን ምጥቃምን ዘሎ ወሳኒ ተራ ጸቕጢ ደም ምርዳእ . ጸቕጢ ደም ቅልጽም ከም ኣካል ስሩዕ ናይ ጥዕና መደብ ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ናይ ልብን ስርዓተ ደምን ጉዳያት ንምክልኻልን ሓፈሻዊ ጽቡቕ ምህላው ንምምሕያሽን ክሕግዝ ይኽእል። ብቐሊልን ዘይወራሪን መሳርሒ፡ ጥዕናኻ ብቐጻሊ ናይ ምክትታልን ሕማም ልቢ ኣብ ውሽጢ ዝጸንሕ ብግቡእ ዝተረድአ ውሳኔታት ናይ ምውሳንን ክእለት ትረክብ። እቲ ቁልፊ ናይ ልቢ ጥዕና ቅኑዕነት እዩ፣ ምስ ስሩዕ ምክትታል ድማ ነዊሕን ጥዑይን ህይወት ዝድግፍ ብሕታዊ ስትራተጂ ክትፈጥር ትኽእል።