Cigarro pitañax hipertensión ukarux wali jach’a ch’amampiw yanapt’i. Cigarrillo fumañ tukuyasaxa, chuyma ritmo hipertensivos ukaxa niya 5-20 kutiwa minuto sapa minuto jilxatarakini, ukatxa presión sistólica ukaxa niya 10-25mmhg ukjawa jilxatarakini. Jaya pacha ukhamaraki jach’a cigarro pitaña, mä arunxa, 30-40 cigarrillos urunxa cigarro pitaña, ukaxa jisk’a arterias ukanakaruxa sapa kutiwa contracción uñstayaspa.
Cigarro pitañax arumanthipan wila masinakaparux jukʼamp chʼamañchtʼi, ukat jaya tiempo cigarro pitañax arumanakax wilax wal jilxattaspa. Arumanthix wilax wali jach’a presión ukaw hipertrofia ventricular izquierda ukar puriyani, ukhamax cigarro pitañax janiw wilan jan walt’ayatakiti jan ukasti chuyman jan walt’awinakaruw puriyi. ¿Kunatsa cigarro pitañajj wilan jan waltʼayaski? Ukax kunatix tabaco ukax walja jan walt’ayir sustancianakaniwa, sañäni nicotina. Nicotina ukaxa nervio central ukaru ukhamaraki nervio simpático ukaru ch’amañchaspawa, ukhamaraki glándula suprarrenal uksa tuqiruxa ch’amañcharakispawa mä jach’a catecolamina uksa apsuñataki, ukaxa chuyma ch’allxtayiriwa, wila ch’akhanakaxa ch’amañchaspawa ukatxa wila ch’akhaxa jilxatayaspawa.
Mä yatxatawix niya 5000 jaqinakaw 14,5 maranakax arktatäpxäna, ukax chika marani ukat chuyman jaqinakan hipertensión ukax jaya pachaw cigarro pitapxäna ukat cigarro pitapxäna ukax 1,15 ukhamarak 1,08 kutiw jan fumañ chika marani ukat chuyman jaqinakat sipanx juk’amp jach’a. Chiqansa, aka proporción ukax janiw sinti jach’äkiti, ukhamax aka yatxatawix cigarro pitañax hipertensión ukatakix mä factor de riesgo moderado ukhamawa sasaw amuyayi.
Ukhamaraki, utjarakiwa datos uñacht’ayañataki usutanakaxa hipertensión ukanipxiwa khitinakatixa costumbre de tabaquismo ukampi, kunatixa sensibilidad reducida ukaxa antihipertensivos qullanakampi, tratamiento antihipertensivo ukaxa janiwa jasakikiti satisfactoria eficacia uka apsuñataki, ukatxa juk’ampi dosis ukaxa jilxatañapawa.
Uñt’asispawa, cigarro pitañax hipertensión ukarux wali jach’a ch’amampiw yanapt’i.
Ukatwa, khitinakatix cigarro pitañ costumbrenïpki ukanakax jukʼampis hipertensión sat usunïpki ukanakatakix uka jan wali costumbre jaytañapatakiw iwxtʼapxi.
Janitï cigarro pitañajj kʼumaräñamatak jan walïki sasin amuyksta ukhajja, wilam jawqʼjañamawa . Uta apnaqaña wila presión monitores ukat cigarro pitañ tukuyasax amuyt’añamawa.