بۆچی وەرزشکردن دەتوانێت پەستانی خوێن کەم بکاتەوە?
میکانیزمی دابەزینی فشاری خوێن بەهۆی وەرزشەوە چەندین هۆکار لەخۆدەگرێت، وەک هۆکارەکانی دەمارە کۆئەندامییەکان، پێکهاتە و کاردانەوەی خوێنبەرەکان، کێشی جەستە و کەمبوونەوەی بەرگری ئەنسۆلین.بە تایبەتی لەم لایەنانەی خوارەوەدا ڕەنگ دەداتەوە:
1. وەرزشکردن دەتوانێت کارکردی دەماری ئۆتۆنۆم باشتر بکات، گرژیی سیستەمی دەماری هاوسۆزی کەم بکاتەوە، دەردانی کاتکۆلامین کەم بکاتەوە، یان هەستیاری جەستەی مرۆڤ بۆ کاتکۆلامین کەم بکاتەوە.
2. وەرزشکردن دەتوانێت هەستیاری وەرگری ئەنسۆلین زیاد بکات، ئاستی 'کۆلیسترۆڵی باش' - چەوری پڕۆتینی چڕی بەرز زیاد بکات، ئاستی 'کۆلیسترۆڵی خراپ' - چەوری پڕۆتینی چڕی کەم کەم بکاتەوە، هەروەها پلەی ڕەقبوونی خوێنبەرەکان کەم بکاتەوە.
3- وەرزشکردن دەتوانێت وەرزشی ماسولکەکان بکات لە سەرتاسەری لەشدا، یارمەتی ئەستووربوونی ڕیشاڵی ماسولکەکان بدات، تیرەی خوێنبەرەکان زیاد بکات، لاستیکی دیواری بۆریەکان بەرز بکاتەوە، سووڕی کۆلێتەراڵی کراوە لە ئەندامەکانی وەک دڵ و مێشکدا، زیادکردنی ڕۆیشتنی خوێن، هەروەها ئاسانکاری بۆ کەمکردنەوەی پەستانی خوێن بکات.
4- وەرزشکردن دەبێتە هۆی زیادکردنی چڕیی هەندێک مادەی کیمیایی بەسوود لە لەشدا، وەک ئەندۆرفین و سیرۆتۆنین و هتد، ئاستی پلازما ڕێنین و ئەلدۆستیرۆن و ئەو مادانەی تر کە کاریگەری پەستانیان هەیە کەمبکاتەوە، هەروەها پەستانی خوێن کەمبکاتەوە.
- دەمارگیری یان وروژاندنی سۆزداری هۆکارێکی سەرەکییە بۆ بەرزبوونەوەی فشاری خوێن، وەرزشکردن دەتوانێت هەستەکان جێگیر بکات، گرژی و دڵەڕاوکێ و وروژاندن کەم بکاتەوە، ئەمەش سوودی هەیە بۆ سەقامگیری پەستانی خوێن.
کام ڕاهێنان دەتوانێت پەستانی خوێن دابەزێنێت?
هەموو وەرزشەکان هێزی کەمکردنەوەی پەستانی خوێنیان نییە.تەنها ڕاهێنانە ئایرۆبیکەکانی وەک ڕۆیشتن، ڕاکردن، پاسکیلسواری، مەلەکردن، سەمای کۆمەڵایەتی هێواش و لەشجوانی دەتوانن ئەم بەرپرسیارێتییە قورسە لە شان بگرن.ئەمانەی خوارەوە بە تایبەتی شایانی ئەوەن
پێشنیار:
1. ڕۆیشتن.سادەترین و ئاسانترین وەرزشی دابەزاندنی پەستانی خوێن، بەڵام بە پێچەوانەی ڕۆیشتنی ئاسایی، پێویستی بە خێراییەکی کەمێک خێراترە.
2. جۆگ.وەرزشکردن زیاتر لە ڕۆیشتن، گونجاوە بۆ نەخۆشە سووکەکان.دەتوانێت زۆرترین لێدانی دڵ بەدەستبهێنێت کە 120-130 لێدان بێت لە خولەکێکدا.پابەندبوونی درێژخایەن دەتوانێت بە شێوەیەکی بەردەوام پەستانی خوێن دابەزێنێت، پەستانی خوێن جێگیر بکات، کارکردنی هەرس بەرز بکاتەوە و نیشانەکانی کەم بکاتەوە.ڕاکردن دەبێت خاو بێت و کات لە کەمترەوە زیاد بکات؛واباشە هەر جارێک ١٥-٣٠ خولەک کاتت پێبدرێت.
3. سواربوونی پاسکیل.وەرزشێکی بەرگەگرتن کە دەتوانێت کارکردنی دڵ و خوێنبەرەکان باشتر بکات.لەکاتی وەرزشکردندا گرنگە دۆخی دروستی جەستەت بپارێزیت و بەرزی دەستە و کورسی پاسکیلەکە ڕێکبخەیت و پێیەکانت بە شێوەیەکی گونجاو دابنێیت و بە هێزێکی یەکسان هەنگاو بنێیتە سەر تەختەی پێ.30-60 خولەک بۆ هەر دانیشتنێک پێشنیار دەکرێت، بە خێرایی مامناوەند.
4. تای چی.هەندێک لە توێژینەوەکان دەریانخستووە کە تێکڕای پەستانی خوێنی ئەو کەسانەی تەمەنیان لە تەمەنی ٥٠ بۆ ٨٩ ساڵدایە کە ماوەیەکی زۆرە تایجیکوانیان کردووە، ١٣٤/٨٠ ملیمەتر جیوەیە، کە بە شێوەیەکی بەرچاو کەمترە لە پەستانی خوێنی هەمان تەمەن کەسانێک کە تایجیکوانیان ئەنجام نەداوە (١٥٤). /82 ملیمەتر جیوە).
5. هەروەها یۆگا جوانی 'ئەنجامدانی هەمان کار'ی هەیە، بەتایبەتی بۆ ئەو نەخۆشانەی مێینە کە بەرزی فشاری خوێنیان هەیە گونجاوە.
- جوڵەی ئاسۆیی.زانایان لە ڕێگەی تاقیکردنەوەکانەوە دەریانخستووە کە بەرزبوونەوەی پەستانی خوێنی مرۆڤە مۆدێرنەکان ڕەنگە پەیوەندی بە ژیانی ڕاستەوە هەبێت.دوو لەسەر سێی ژیانی مرۆڤ لە حاڵەتی ڕاستدایە، لەکاتێکدا لە شارە گەورەکاندا زیاتر لە سێ لەسەر چواری خەڵک لە حاڵەتی ڕاستدایە.چالاکیی پاڵکەوتنی تەختی ڕۆژ بە ڕۆژ کەم دەبێتەوە و بە تێپەڕبوونی کات دەبێتە هۆی بارگرانی کۆئەندامی دڵ و خوێنبەرەکان و کاریگەری لەسەر ڕێکخستنی پەستانی خوێن دەبێت، ئەمەش دەبێتە یەکێک لە هۆکارەکانی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن.بۆیە وەرزشی ئاسۆیی زۆر دەتوانێت بە شێوەیەکی کاریگەر پەستانی خوێن کۆنتڕۆڵ بکات، وەک مەلەکردن، خەزان، لەشجوانی بە دانیشتن و سڕینی زەوی بە دەست.
ڕاهێنانی نەگونجاو: ١.
وەرزشی بێهەوا، وەک وەرزشی هێز، ڕاکردنی خێرا و هتد، وەکو چەمانەوەی زۆر بە توندی، یان گۆڕانکاری زۆر لە دۆخی جەستەدا، هەروەها چالاکییەکانی ڕاگرتنی هەناسەدان بە زۆر، دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی خێرا و بەرچاوی پەستانی خوێن، واتە تووشی ڕووداو دەبن و ناتوانرێت ئەنجام بدرێت.جگە لەوەش پێویستە تا دەتوانرێت خۆت لە مەلەکردنی زستانە و سەمای یانگکۆ و چالاکییەکانی دیکە بەدوور بگرێت.
نەخۆشانی بەرزی فشاری خوێن نابێت ڕاستەوخۆ دوای وەرزشکردن حەمامێکی گەرم بکەن، بەپێچەوانەوە ئاوی گەرم دەبێتە هۆی فراوانبوونی خوێنبەرەکانی ماسولکە و پێست، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی بڕێکی زۆر خوێن لە ئەندامەکانی ناوەوە بچێتە ناو ماسولکەکان و پێستەوە و دەبێتە هۆی ئیسکیمیا لە دڵ و مێشکدا.ڕێگای دروست ئەوەیە سەرەتا پشوویەک بدەیت و پاشان شێوازی حەمامکردنی ئاوی گەرم هەڵبژێریت، کە پێویستە کورت بێت و لە ماوەی ٥-١٠ خولەکدا تەواو بێت.
چەند ئامۆژگاریەک بۆ وەرزشی نەخۆشانی بەرزی فشاری خوێن:
یەکەم: کاریگەرترین ڕێگە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ بەرزی فشاری خوێن لە ڕێگەی دەرمانەوەیە، لەکاتێکدا چارەسەرەکانی تر تەنها ئامرازی یارمەتیدەرن، وەک چارەسەری وەرزشکردن.بێگومان دوای ماوەیەکی وەرزشی گونجاو دەتوانرێت ژەمی دەرمانی ئەسڵی بە پشتبەستن بە گۆڕانکارییەکانی ئەم دواییەی پەستانی خوێن بە ڕێنمایی پزیشک ڕێکبخرێت.خۆت بەدوور بگرە لە وازهێنان لە دەرمان بە کوێرایی، ئەگینا بەرزی فشاری خوێن دەتکوژێت و دەتخاتە مەترسییەوە.
دووەم: چارەسەری وەرزشی بۆ هەموو کەسێک گونجاو نییە.تەنها بۆ ئەو نەخۆشانە گونجاوە کە بەهاکانی باڵایان ئاساییە، بەرزی فشاری خوێنی قۆناغی یەکەم و دووەم، و هەندێک لەو نەخۆشانەی کە بەرزی فشاری خوێنی قۆناغی سێیەمیان جێگیرە.بەلایەنی کەمەوە نەخۆشانی بەرزی فشاری خوێن لە قۆناغی سێیەمی ناجێگیر کە هەڵاوسانی گەورەیان لە پەستانی خوێندا هەیە، نەخۆشانی بەرزی فشاری خوێنی توند کە ئاڵۆزییە جدییەکانیان هەیە (وەک ناڕێکی توندی لێدانی دڵ، تاکیکاردیا، گرژبوونی خوێنبەرەکانی مێشک، سستبوونی دڵ، ئەنجینای ناجێگیر، لەکارکەوتنی گورچیلە) و ئەو نەخۆشانەی کە پەستانی خوێنیان زۆرە لە کاتی وەرزشکردندا ، وەک ئەوانەی لە سەرووی 220/110 ملیمەتر جیوەن، نابێت وەرزش بکەن، بە شێوەیەکی سەرەکی پشوو بدەن.
جارێکی تریش پێش وەرزشکردن پێویستە ڕاوێژ بە پزیشک بکەیت و بابەتی وەرزشی گونجاو لەژێر ڕێنمایی ئەواندا هەڵبژێریت.دەتوانیت داتای bp ڕۆژانەی خۆت لە خۆتەوە پیشانی پزیشکەکەت بدەیت ئامێری پیشەیی پەستانی خوێن بۆ ئاماژەکردن.کوێرانە لاسایی کەسانی تر مەکەن.پێویستە بزانیت تاکەکان جیاوازی تاکەکەسییان هەیە و ئەوەی لەگەڵ تۆدا دەگونجێت باشترینە.
ئە تێچووی کاریگەری bp tensiometer هەڵبژاردەی باشترت دەبێت.
