Ʋusɔgbɔdɔ dzea ame tsitsi ɖeka le ene ɖesiaɖe me dzi le Eŋlisiawo, gake ame geɖe siwo ŋu dɔlélea le menya be ele yewo ŋu o.Esia le alea elabena ƒã hafi dzesiawo dzena.Mɔ nyuitɔ si dzi nàto anya ne ʋusɔgbɔdɔ le ŋuwòe nye be nàna wò GP alo atikewɔla si le mia gbɔ nalé ŋku ɖe wò nuxexlẽ ŋu edziedzi alo nàzã ʋu ƒe sisidzidzenu le aƒeme.Woate ŋu axe mɔ ɖe ʋusɔgbɔdɔ hã nu alo aɖe edzi akpɔtɔ ne woɖu nu le lãmesẽ me.
Numekukuwo ɖee fia be beetroot ate ŋu aɖe ʋu ƒe sisi dzi akpɔtɔ ŋutɔ le eɖuɖu gaƒoƒo ʋɛ aɖewo ko megbe
Abe se ene la, NHS kafui be woaɖe dze agbɔsɔsɔme si le nuɖuɖu me dzi akpɔtɔ eye woaɖu atikutsetse kple amagbe geɖe.
Eɖe eme be: 'Dze doa wò ʋu ƒe sisi ɖe dzi. Zi alesi nèɖu dze geɖe la, zi nenemae wò ʋu ƒe sisi dzina ɖe edzii.'
'Nuɖuɖu si me ami mesɔ gbɔ ɖo o si me fibre geɖe le, abe bli si wotsɔ nuku blibo, abolo kple pasta, kple atikutsetse kple amagbe geɖe ɖuɖu hã kpena ɖe ʋu ƒe sisi dzi kpɔtɔna.'
Gake wokpɔe hã le numekukuwo me be ame ɖekaɖekawo ƒe nuɖuɖu kple nunono léa ʋu ƒe sisi dzi ɖeɖe kpɔtɔ ƒe nɔnɔmewo me ɖe asi.
Ne míeƒo nu tso ŋkekea ƒe nuɖuɖu gbãtɔ, ŋdi nuɖuɖu, kple aha si nàno tiatia ŋu la, tiatia nyui aɖe ate ŋu anye beetroot detsiƒonu.
Numekukuwo ɖee fia be beetroot ate ŋu aɖe ʋu ƒe sisi dzi akpɔtɔ ŋutɔ le eɖuɖu gaƒoƒo ʋɛ aɖewo ko megbe.
Wokpɔe be beetroot detsiƒonu ƒuƒu kple beetroot si woɖa siaa wɔa dɔ nyuie le ʋu ƒe sisi dzi ɖeɖe kpɔtɔ kple dɔdzẽ dzi ɖeɖe kpɔtɔ me.
Le dzɔdzɔme nu la, nitrates gbogbo aɖewo le beetroot me, eye ŋutilãa trɔa wo wòzua nitric oxides.
Atike sia kekea ʋukawo ɖe enu, si wɔnɛ be ʋu ƒe sisi nyona ɖe edzi eye wòɖea ʋu ƒe sisi bliboa dzi kpɔtɔna.
Ne míeƒo nu tso nuɖuɖu nyuitɔ kekeake si woaɖu le ŋdi me ŋu la, numekuku geɖe ɖee fia be oats ɖuɖu ate ŋu akpe ɖe ame ŋu be ʋu ƒe sisi natsi.
Fiber ateŋu aɖe vi na ʋu ƒe sisi, gake enye soluble fiber vevietɔ (si le oats me) si wogblɔ be edo ƒome kple ʋu ƒe sisi dzi ɖeɖe kpɔtɔ.
Kwasiɖa 12 ƒe numekuku aɖe si wowɔ le ame 110 siwo ŋu ʋusɔgbɔdɔ si womewɔ atike na o ŋu la ɖee fia be ne woɖu fiber si me wodea tsii 8g tso oats me gbesiagbe la ɖea ʋu ƒe sisi le ʋuka me kple ʋuka me ʋu ƒe sisi siaa dzi kpɔtɔna, ne wotsɔe sɔ kple ƒuƒoƒo si me wokpɔa wo gbɔ le.
Systolic pressure nye xexlẽme si lolo wu le nuxexlẽ me eye wòdzidzea ŋusẽ si dzia tsɔa ʋu ƒoa xlã ŋutilãa.
Diastolic pressure nye xexlẽme si bɔbɔ wu eye wòdzidzea alesi ʋu ƒe sisi le ʋukawo me tsi tre ɖe eŋu.
