Qorqorroo gannaa: waldhabdee ho’aa fi yeroo roobaa keessa naanna’uu .

Ho'i gannaa inni cimaan yeroo rooba jiidha qabu waliin yeroo walitti bu'u, qorra hin eegamne dabaluu dabalatee qormaanni adda ta'e ni uuma. Akkaataa idileetti yeroo qorraa wajjin kan walqabatu yoo ta’u, qorri gannaa ji’oota ho’aa ta’an keessatti dhukkuba barame fi yeroo baay’ee bira darbamudha. Daa’immanii fi daa’imman dhukkubaaf caalaatti saaxilamoo waan ta’aniif, keessumaa warra daa’imman xixiqqoodhaaf yaaddi. Amaloota qorra gannaa hubachuu fi tarkaanfiiwwan bu’a qabeessa ta’an hojiirra oolchuun dhiibbaa isaan geessisan salphisuuf gargaaruu danda’a.

Amaloota qorra gannaa .

Qorqorroon gannaa kan uumamu garee vaayirasii adda ta’een qorra qorraa wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu. Enterovirus, kan haala qilleensaa ho’aa keessatti dagaagu, yakkamtoota jalqabaati. Vaayirasiin kun mallattoolee qorra qorraa wajjin wal fakkaatu fiduu danda’u, kanneen keessaa:

1. Hidhii Runny ykn Cufaa: Dhangala’aan hidhii itti fufiinsa qabu mallattoo barame dha.

2. Dhukkubbii qoonqoo: Dhukkubbiin ykn aariin qoonqoo keessatti liqimfamuu akka hin dandeenye gochuu danda’a.

3. Qufaa: Qufaa goggogaa ykn oomishaa ta’e itti fufuu danda’a, yeroo baay’ee halkan hammaataa deema.

4. Ho’a qaamaa: Ho’i qaamaa salphaa hanga giddu galeessaa ta’e uumamuu danda’a, garuu yeroo baay’ee yeroo gabaabaaf kan turudha.

5. Dadhabbii: Dadhabbiin waliigalaa fi anniisaa dhabuun komii yeroo baay’eedha.

Qorqorroo gannaa dandamachuu .

Balaa fi dhiibbaa qorra gannaa xiqqeessuuf, tarkaanfiiwwan ittisaa fi wal’aansoowwan armaan gadii ilaali:

1. Hydration: Dhangala’aa baay’ee fudhachuun bishaan akka itti fufu mirkaneessuu fi dafqa haphii gargaaruu, akka salphaatti ari’amuu danda’u taasisa.

2. Qulqullina: Tamsaasa vaayirasii hir’isuuf harka yeroo baay’ee dhiqachuu fi saanitaayizaroota harkaa fayyadamuu.

3. Jijjiirama ho’aa tasa irraa fagaachuu: Jijjiirama ho’a cimaaf saaxilamuu xiqqeessuu, kan akka naannoo qilleensa qabeessa ta’e irraa gara ho’a alaatti ce’uu.

4. Nyaata Fayyaa: Sirna ittisa qaamaa deeggaruuf nyaata madaalawaa vitaaminii fi albuudaan badhaadhe eeguu.

5. Boqonnaa: Ittisa qaamaa dandamachuu fi cimsuuf boqonnaan gahaan murteessaadha.

Daa’imman hordofuu fi kunuunsuu .

Daa’immanii fi ijoolleen xixiqqoo yeroo qorra gannaa sababa sirna ittisa qaamaa isaanii guddachaa jiruun xiyyeeffannoo addaa barbaadu. Warri ijoollee isaanii xixiqqoo hordofuu fi kunuunsuu irratti dammaqinaan fi of eeggannoo gochuu qabu.

Daa'imman keessatti qorra gannaa adda baasuu .

Dafanii adda baasuun bulchiinsa bu’a qabeessa ta’eef furtuudha. Mallattoolee akka:

1. Fussiness ykn aarii dabaluu.

2. Jijjiirama akkaataa nyaataa ykn fedhii nyaataa hir’isuu.

3. Rafuu rakkachuu.

4. Ho’a qaamaa olka’aa (fever).

5. Qufaa ykn hidhii dhiphina.

Daa'ima dhukkubsate kunuunsuu .

1. Ogeessa fayyaa daa’immanii mariisisuu: Yeroo hunda daa’imni mallattoo dhukkubaa yoo agarsiise gorsa ogeessa fayyaa barbaadi.

2. Daa’imni bishaan itti naquu: Aannani harmaa, foormulaa, ykn bishaan (yoo umurii isaa wajjin walsimu) yeroo baay’ee dhiyeessuu.

3. Mijataa eeguu: Dhiphina salphisuu fi daa’imni naannoo mijataa fi qabbanaawaa ta’e keessa akka jiru mirkaneessuu awwaara qabbanaawaa fayyadamuu.

4. Xuuxuu lallaafaa: Daandii hidhii qulqulleessuuf siriinjii ampuulii ykn aspiraatorii hidhii fayyadamuu.

5. Ho’a qaamaa hordofuu: Ho’a daa’imaa yeroo yeroon ilaaluu fi qoricha ho’a qaamaa hir’isu yoo ogeessa fayyaatiin gorfame fayyadamuu.

Goolaba

Qorqorroon gannaa, yeroo baay’ee gita isaanii qorraa caalaa salphaa ta’us, ammallee jireenya guyyaa guyyaa jeequu danda’a, keessumaa maatii ijoollee xixiqqoo qabaniif. Amaloota hubachuu fi tarkaanfiiwwan ittisaa hojiirra oolchuudhaan, warri taatee fi hamma dhukkuboota kanaa hir’isuu danda’u. Hordoffii fi kunuunsa sirrii ta’e daa’imman saffisaan fi mijataa ta’anii akka dandamatan mirkaneessuu danda’a, kunis namni hundi guyyoota ganna ho’aa fi aduu qabu guutummaatti akka itti gammadu taasisa.

Covid-19 booda, maatiin baay’een isaanii amma meeshaa . Gosoota ho’aa gosa adda addaa , dabalatee . Ho'a tuttuqaa fi tuttuqaa hin qabne . Ho’a ho’aa bu’a qabeessa ta’eef ho’a manaa amanamaa qabaachuun barbaachisaa dha.

Kan caalu siif mala . Ho'a qaamaa hordoffii jireenya fayya qabeessa keessaniif.