May 11th nye ŋkeke ɖeka be woaxe mɔ ɖe lolo akpa nu le xexeame katã, ɣeyiɣi vevi aɖe na xexeame katã ƒe lãmesẽ esi míele lolo akpa ƒe nu sesẽwo gbɔ kpɔm le ƒuƒoƒo me. Ŋkeke sia nye ŋkuɖodzinu na alesi wòhiã kpata be woase nusiwo kpena ɖe lolo akpa ŋu gɔme, ŋusẽ si wògblẽna ɖe lãmesẽ dzi, vevietɔ dzitodzitowo ƒe lãmesẽ, kple mɔnu siwo li be woatsɔ axe mɔ ɖe nɔnɔme sia si bɔ nu ahakpɔ edzi la ŋu.
Nusiwo kpena ɖe lolo akpa ŋu .
1. Agbenɔnɔ si nɔa anyi kpoo .
Egbegbe nɔnɔ si nɔa anyi kpoo, si ƒe dzesi enye be enɔa anyi ɣeyiɣi didi eye wònɔa anyi didi la nye nusi kpena ɖe lolo akpa ŋu vevie. Esi mɔ̃ɖaŋununya ƒe ŋgɔyiyi kple kplɔ̃dzidɔwo le dzidzim ɖe edzi ta la, kamedede ƒe agbɔsɔsɔ dzi ɖe kpɔtɔ ŋutɔ, si na ŋusẽzazã kple enono ƒe dadasɔ megasɔ o.
2. Nuɖuɖu siwo me lãmesẽ mele o .
Nuɖuɖu ƒe tiatia gbegblẽwo, siwo ƒe dzesi enye nuɖuɖu siwo me nunyiame mele o, siwo me nunyiame mele o ɖuɖu, kpena ɖe lolo akpa ŋu ŋutɔ. Nuɖuɖu siwo ŋu wotrɔ asi le, aha siwo me sukli le, kple nuɖuɖu siwo woɖana kabakaba ɖuɖu sɔ gbɔ, tsɔ kpe ɖe akpa siwo lolo akpa ŋu la, edoa dzo ɖe eƒe lolome dzi eye wònana lãmenugbagbeviwo ƒe dɔmawɔmawɔ nyuie gasẽna ɖe edzi.
3. Domenyiŋusẽfianu ƒe nɔnɔmewo .
Togbɔ be agbenɔnɔ ƒe tiatiawɔwɔ wɔa akpa vevi aɖe hã la, domenyiŋusẽfianu ƒe nɔnɔme hã kpɔa ŋusẽ ɖe lolo akpa ƒe afɔku dzi. Domenyiŋusẽfianu ƒe tɔtrɔ aɖewo ate ŋu akpɔ ŋusẽ ɖe lãmenugbagbeviwo ƒe dɔwɔwɔ, nuɖuɖu ƒe dzodzro ƒe ɖoɖowɔwɔ, kple amiwo dzraɖoƒe dzi, si ana ame ɖekaɖekawo nalolo eye lolo akpa nalolo.
Nusiwo lolo akpa ƒe lãmesẽ ŋuti gɔmesese .
1. Dzitodzito me kuxiwo .
Lolo akpa dzina ɖe edzi ŋutɔ be dzitodzito me dɔlélewo (CVDs) ƒe afɔkua dzina ɖe edzi, si me ʋusɔgbɔdɔ, ʋuka me dɔléle, kple ʋusɔgbɔdɔ hã le. Adipose lãmekawo ƒe ƒuƒoƒo hea dɔdzẽ si nɔa anyi didi, insulin ƒe dɔlélenutsiŋutete, ʋumemi ƒe agbɔsɔsɔ si me ʋumemi mesɔ gbɔ ɖo o, kple lãkusi ƒe dɔmawɔmawɔ nyuie vɛ, si doa ʋukawo ƒe ʋuʋu kple dzitodzito me dɔléle ɖe ŋgɔ le ƒuƒoƒo me.
2. Nusiwo wotsɔna trɔa asi le lãmenugbagbeviwo ŋu ƒe dɔléle .
Zi geɖe la, lolo akpa nɔa anyi ɖekae kple metabolic syndrome, si nye lãmenugbagbeviwo ƒe dɔmawɔmawɔ nyuie ƒe ƒuƒoƒo si naa suklidɔ, CVD, kple ku kaba. Insulin ƒe dɔlélenutsiŋutete, lolo akpa le titina, ʋumemi ƒe agbɔsɔsɔ si medea ame dzi o, kple ʋusɔgbɔdɔ ɖe dzesi le lãmenugbagbeviwo ƒe dɔwɔwɔ ŋu, eye wòte gbe ɖe lãmenugbagbeviwo ƒe dɔmawɔmawɔ nyuie si de ŋgɔ si do ƒome kple lolo akpa la dzi.
3. Tagbɔdɔléle ƒe ŋusẽkpɔɖeamedzi .
Lolo akpa dea susu kple hadomegba gã aɖe, si wɔnɛ be blanuiléle, dzimaɖitsitsi, hadomenuwɔnawo, kple agbenɔnɔ ƒe nyonyome dzi ɖena kpɔtɔna. Susuŋutinunya ƒe nu siawo ate ŋu ana nuɖuɖu ƒe nɔnɔme siwo metrɔna ɖe nɔnɔmea ŋu o la nayi edzi, axe mɔ ɖe agbagbadzedze be woaɖe lolo dzi akpɔtɔ, eye wòana akpa bubu siwo do ƒome kple lolo akpa nagado gã ɖe edzi.
ŋusẽ si wòkpɔna ɖe dzitodzitowo ƒe lãmesẽ dzi kple . Ʋu ƒe sisi le lãme na ame .
Lolo akpa kpɔa ŋusẽ gã aɖe ɖe dzitodzitowo ƒe lãmesẽ dzi, si wɔnɛ be ʋusɔgbɔdɔ, si nye afɔku gã aɖe na CVD-wo. Adiposity-si hea tɔtrɔwo vɛ le ʋukawo ƒe dɔwɔwɔ, ahɔhɔ̃mekawo ƒe dɔwɔwɔ, kple ayiku me sodium zazã me kpena ɖe ʋu ƒe sisi ƒe agbɔsɔsɔ si dzina ɖe edzi ŋu. Ʋu ƒe sisi ƒe mɔnu nyuiwo bia be woatrɔ asi le agbenɔnɔ ŋu, atikewo ƒe nudede nyawo me, kple lolo dzi ɖeɖe kpɔtɔ ƒe ɖoɖowo be woatsɔ aɖe dzitodzito me dɔléle dzi akpɔtɔ.
Mɔxexe ɖe enu kple edzikpɔkpɔ ƒe mɔnuwo .
1. Lãmesẽ Dodoɖeŋgɔ ƒe ɖoɖowo .
Sukudede ƒe dɔ siwo doa nuɖuɖu nyuiwo ɖe ŋgɔ, kamedede edziedzi, kple agbenɔnɔ ƒe tɔtrɔwo le vevie ŋutɔ le lolo akpa dzi ɖeɖe kpɔtɔ me. Ŋusẽdodo ame ɖekaɖekawo kple sidzedze kple aɖaŋu be woawɔ nuɖuɖu ƒe tiatia siwo ŋu wonya nu tsoe eye woakpɔ gome le kamedede me dea lãmesẽ kple agbe nyui nɔnɔ ƒe dekɔnu ɖe ŋgɔ.
2. Ðoɖowo ƒe nudede nyawo me .
Ðoɖowɔwɔ ɖe nuɖuɖu ƒe nɔnɔme ŋu, abe adzɔxexe ɖe sukli nu, nunyiame ƒe dzesidede, kple mɔxexe ɖe nuɖuɖu siwo me lãmesẽ mele o ƒe asitsatsa nu ene, wɔa akpa vevi aɖe le nuɖuɖu ƒe nɔnɔme siwo le lãmesẽ me ƒe nɔnɔme me. Dugãwo ƒe ɖoɖowɔwɔ ƒe mɔnuwo dodo ɖe ŋgɔ ƒe azɔlizɔzɔ, teƒe damawo ƒe mɔnukpɔkpɔ, kple ʋuɖoɖo veviedodotɔe la gadea akpa aɖe dzi le agbagbadzedze be woaxe mɔ ɖe lolo akpa nu.
3. Dɔnɔdzikpɔkpɔ ƒe mɔnu vovovowo .
Lolo akpa gbɔ kpɔkpɔ bia be woawɔ dɔ vovovowo ƒe mɔnu si me lãmesẽdɔwɔlawo le, siwo dometɔ aɖewoe nye atikewɔlawo, nuɖuɖuŋutinunyalawo, susuŋutinunyalawo, kple kamedede ŋuti nunyala bibiwo. Kpekpemedzikpɔkpɔ ƒe ɖoɖo siwo katã wɔa nuɖuɖu ŋuti aɖaŋuɖoɖo, nuwɔna ƒe atikewɔwɔ, kamedede ƒe nudede eme, kple, ne esɔ la, amekoko si me woɖea tsi dzi le la, nana lolo dzi ɖeɖe kpɔtɔ ɣeyiɣi didi ƒe emetsonuwo kple lãmenugbagbeviwo ƒe lãmesẽ ƒe lãmesẽ nyona ɖe edzi.
Le nyataƒoƒo me la, xexeame ƒe ŋkeke si dzi woxe mɔ ɖe lolo nu nye ŋkuɖodzinya wɔdɔɖeamedzi aɖe na xexeame katã ƒe ŋusẽkpɔɖeamedzi si lolo akpa kpɔna ɖe lãmesẽ kple nyonyo dzi. To nusiwo dea dzesi lolo akpa ƒe nusiwo dea dzesi nu vovovowo gɔmesese, dzesidede eƒe lãmesẽ me tsonu gbegblẽwo me, kple mɔxexeɖedɔléle nu ƒe mɔnu siwo wotu ɖe kpeɖodzi dzi la zazã me la, míate ŋu awɔ avu kple lolo akpa ƒe dɔvɔ̃a ɖekae eye míado etsɔme si le lãmesẽ me ɖe ŋgɔ na dzidzime siwo gbɔna.
JoyTech ʋu ƒe sisi ƒe mɔ̃wo kpena ɖe ŋuwò le wò . Ʋu ƒe sisi ƒe lãmesẽ ..
