Le 11 mai ezali mokolo mpo na kopekisa bozangi nzoto kolɔngɔnɔ na mokili mobimba, ntango ya ntina mingi mpo na kolɔngɔnɔ ya nzoto ya mokili mobimba ntango tozali kotalela na lisangá makambo ya mindɔndɔmindɔndɔ ya kozala monene mingi. Mokolo oyo ezali lokola bokundoli ya mposa ya nokinoki ya kososola makambo oyo ezali kopesa nzela na bozangi nzoto kolɔngɔnɔ, bopusi na yango ya mabe likoló na kolɔngɔ́nɔ́ ya nzoto, mingimingi kolɔngɔ́nɔ́ ya motema, mpe mayele oyo ezali mpo na kopekisa mpe kotambwisa ezalela wana oyo epalangani.
Makambo oyo ezali kosala ete bato bázala na nzoto kolɔngɔnɔ .
1. Bomoi ya kofanda mpamba .
Bomoi ya sika ya kofanda na bisika mosusu, oyo emonisami na bileko milai ya kofanda mpe ya kosala ngalasisi oyo ezali na ndelo, ezali likambo ya ntina mingi mpo na kozala monene mingi. Na bokóli ya tekiniki mpe bokóli ya misala ya biro, nivo ya mosala ya nzoto ekiti mpenza, mpe yango esalaki ete bato bázala na boyokani te na makambo ya kobimisa nguya mpe na kolya.
2. Mimeseno ya bilei oyo ezali malamu te .
Maponami ya malamu te, oyo emonisami na kolya bilei oyo ezali na calories mingi te, oyo ezali na biloko oyo ezali malamu te, esalisaka mingi mpo na kozala monene mingi. Kolya mingi ya bilei oyo esalemi na biloko, masanga oyo ezali na sukali, mpe bilei ya mbangumbangu, elongo na biteni ya minene mingi, esansi ebakisaka kilo mpe ekómisaka makasi dysfonctionnement métabolique.
3. Ba facteurs génétiques .
Atako kopona lolenge ya bomoi ezali na mokumba oyo eleki mingi, ndenge oyo makambo ya ba gènes ezali na yango ezali mpe na bopusi likoló na likama ya kozala monene mingi. Bokeseni mosusu ya ba gènes ekoki kozala na bopusi likoló na métabolisme, kozala na mposa ya kolya, mpe kobomba mafuta, kosala ete bato bákóma kilo mpe bázala minene mingi.
Implications ya santé ya obesité .
1. Mikakatano ya motema mpe ya misisa .
Obésité etombolaka mpenza likama ya maladi ya motema mpe ya misisa (CVD), na ndakisa hypertension, maladi ya misisa ya motema, mpe AVC. Bosangisi ya ba tissus adipeux e déclenchaka inflammation chronique, résistance na insuline, dyslipidémie, mpe dysfonctionnement endothélial, e promouvoir collectif atherosclérose mpe morbidité cardiovasculaire.
2. Syndrome ya métabolisme .
Mbala mingi, kozala na nzoto minene ezali esika moko na maladi babengi syndrome métabolique, etuluku ya makambo oyo ezali na ntina te na métabolisme oyo ezali kosala ete bato bákóma na maladi ya diabɛti, na CVD, mpe na liwa ya liboso. Résistance ya insuline, obesité centrale, dyslipidémie, mpe hypertension ezali ko caractériser syndrome métabolique, ko souligner ba dérangements métaboliques profonds oyo ezo sangana na obesité.
3. Impact psychosocial .
Obésité etie mokumba ya psychosocial ya ntina, esali ete kotungisama na makanisi, mitungisi, kotyola bato, mpe lolenge ya bomoi oyo ekiti. Ba facteurs psychologiques oyo ekoki ko perpétuer ba comportements ya kolia maladaptive, kopekisa ba efforts ya perte de poids, mpe ko aggraver ba comorbidités oyo etali obesité.
Impact na santé cardiovasculaire mpe . Bokambami ya makila .
Obésité esalaka bopusi monene likoló na kolɔngɔ́nɔ́ ya motema ya misisa ya motema, oyo ezali kopesa nzela na bato oyo bazali na hypertension, likambo ya liboso mpo na ba CVD. Ba altérations induites par l’adiposité na fonctionnement vasculaire, régulation neurohormonale, mpe manipulation ya sodium rénale esalisaka na niveau ya tansion oyo emati. Ba stratégies efficaces ya gestion ya tansion esangisi ba modifications ya mode de vie, ba interventions pharmacologiques, na ba initiatives ya perte de poids pona ko mitiger risque cardiovasculaire.
Ba stratégies ya prévention na gestion .
1. Misala ya kolendisa bokolongono .
Bakampanye ya mateya oyo ezali kolendisa mimeseno ya kolya oyo ezali malamu, kosala ngalasisi mbala na mbala, mpe mbongwana ya lolenge ya bomoi ezali na ntina mingi mpo na kopekisa bato bázala minene mingi. Kopesa makoki na bato oyo bazali na boyebi mpe mayele mpo na kosala maponi ya bilei na mayele mpe komipesa na mosala ya nzoto ezali kolendisa mimeseno ya bokolongono mpe bolamu.
2. Ba interventions ya politiki .
Ba interventions ya politique oyo etali zinga zinga ya bilei, lokola kofuta mpako na masanga ya sukali, kotiya bilembo na bilei, mpe kopekisa na kosala mombongo ya bilei oyo ezali malamu te, ezali na ntina mingi mpo na kobongisa bizaleli ya bilei oyo ezali malamu mpo na nzoto. Ba stratégies ya planification urbaine oyo ezali kolendisa walkability, accès na ba espaces verts, mpe transport active esungaka lisusu ba efforts ya prévention ya obesité.
3. Ndenge ya bobateli ya ba disciplines ebele .
Kosilisa kozala na nzoto kolɔngɔnɔ ezali kosɛnga ete básala makambo ndenge na ndenge oyo etali bato ya mayele na makambo ya kolɔngɔnɔ ya nzoto, na ndakisa minganga, bato oyo bayekolaka bilei, bato ya mayele na makambo ya makanisi, mpe bato oyo bayebi malamu mosala ya kosala ngalasisi. Ba programmes ya gestion ya poids complète oyo e intégrer conseil alimentaire, thérapie comportementale, interventions ya activité physique, mpe, soki esengeli, lipaso ya bariatrique, e optimiser ba résultats ya perte ya poids ya molayi mpe santé métabolique.
Mpo na kosukisa, mokolo ya mokili mobimba ya kopekisa kozala monene mingi esalaka lokola bokundoli ya kosimba motema ya bopusi ya mokili mobimba ya bozangi nzoto kolɔngɔnɔ likoló na kolɔngɔ́nɔ́ ya nzoto mpe bolamu. Na kososolaka ba déterminants multifacés ya obesité, koyeba ba conséquences na yango ya mabe ya santé, mpe kosalela ba stratégies ya prévention mpe gestion basée na ba preuves, tokoki ko combattre collectivement épidémie ya obesité mpe kolendisa avenir ya santé mpo na ba génération oyo ekoya.
Ba moniteurs ya tansion ya joytech esalisaka yo na ko soigner yo . Santé ya makila ..
