ንሓደጋ ኣርተሪዮስክለሮሲስ ንምንካይ ውጽኢታዊ ምቁጽጻር ጸቕጢ ደም

ኣነባብራ እናማዕበለ ምስ ከደ፡ ልዑል ጸቕጢ ደም እናሰፍሐ ይኸይድ ኣሎ። ኣብ ቻይና ልዕሊ 30% ካብቶም 35 ዓመት ዝዕድሚኦም ውልቀሰባት ልዑል ጸቕጢ ደም ኣለዎም። ኣብ ማእከላይ ዕድመ ዝርከቡን ኣረጋውያንን፡ ልዕሊ ዓቐን ክብደት ዘለዎም ሰባት፡ ከምኡ’ውን እቶም ናይ ስድራቤት ታሪኽ ሕማም ልብን ስርዓተ ደምን ዘለዎም ሰባት ዝለዓለ ሓደጋ ኣለዎም። ልዑል ጸቕጢ ደም ምስ ኣርተሪዮስክለሮሲስ ብቐረባ ዝተኣሳሰር እዩ። ግቡእ ምሕደራ ጸቕጢ ደምን ብኣግኡ ምትእትታውን ነዚ ሓደጋ ንምቅላል ክሕግዝ ይኽእል እዩ፣ እዚ ድማ ኣብ ሓፈሻዊ ጥዕና ልብን ስርዓተ ደምን ኣበርክቶ ይገብር።

ኣብ መንጎ ልዑል ጸቕጢ ደምን ኣርተሪዮስክለሮሲስን ዘሎ ምትእስሳር .

ልዑል ጸቕጢ ደም ኣብ ምምዕባል ኣርተሪዮስክለሮሲስ ቁልፊ ረቛሒ እዩ። ቀጻሊ ልዑል ጸቕጢ ደም ኣብ ልዕሊ ሰራውር ደም ቀጻሊ ጸቕጢ የስዕብ፡ እዚ ድማ ናብ ቫስኩላር ዕንወት፡ ምውህላል ጽላትን ምትራር ሻምብቆታት ደምን የስዕብ፡ እዚ ድማ ንስራሕ ልቢ ከዳኽም ይኽእል።

1. ቫስኩላር ዕንወት: ሕዱር ልዑል ጸቕጢ ደም ነቲ ኢንዶተልየም የዳኽሞ፣ እዚ ድማ ንመንደቕ ሰራውር ደም ምዕባስ የስዕብን ንመትሓዚ ምትእኽኻብ ጽላት ተቓላዕነት ይውስኽን።

2. ምፍጣር ጽላትን ምጽባብ ሻምብቆታት ደምን: ምስ ግዜ፡ ጽላት ፕላክ ንዋሕዚ ደም ይድርት፡ እዚ ድማ ንሓደጋ ናይ ልብን ስርዓተ ደምን ጸገማት የልዕል።

3. ክሊኒካዊ ሳዕቤናት፡- ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ኣርተሪዮስክለሮሲስ ናብ ከቢድ ኩነታት ከም ሕማም ልብን ወቕዒን ከስዕብ ይኽእል። መፅናዕትታት ከም ዝሕብሮ፤

• 69% ካብቶም ናይ መጀመርታ ወቕዒ ልቦም ዘጋጥሞም ውልቀሰባት ልዑል ጸቕጢ ደም ኣለዎም።

• 77% ካብቶም ንመጀመርታ ግዜ ዝወቕዑ ሕሙማት ልዑል ጸቕጢ ደም ኣለዎም።

• 74% ካብቶም ናይ ምጭንናቕ ድኻም ሕሙማት ልዑል ጸቕጢ ደም ዘለዎም ሕሙማት እዮም።

ቀዳሞት ምልክታትን ምልክታትን ምልላይ

ልዑል ጸቕጢ ደም መብዛሕትኡ ግዜ ናብ ርኡይ ናይ ልብን ስርዓተ ደምን ጉዳያት ክሳብ ዘምርሕ ምልክት ዘይብሉ ኮይኑ ይቕጽል። ይኹን እምበር ኣርተሪዮስክለሮሲስ እናሰጎመ ምስ ከደ ፍሉይ ምልክታት ከቕርብ ይኽእል እዩ።

ቀዳሞት ምልክታት ልዑል ጸቕጢ ደም:

• ርእሲ ፡ ሕማም ርእሲ ንግሆ፡ ብፍላይ ኣብ ድሕሪት ርእሲ፡ ልዑል ጸቕጢ ውሽጢ ርእሲ ከመልክት ይኽእል።

• ልቢ ፡ ኣብ እዋን ኣካላዊ ጻዕሪ ምጽቃጥ ኣፍልቢ፡ ቀረብ ደም ናብ ልቢ ከም ዝንኪ ዘመልክት ክኸውን ይኽእል።

• ኣካላት ፡ ኣብ መንጎ ቅልጽም ልዕሊ 15 ሚ.ሜ.

ልሙድ ምልክታት ኣርተሪዮስክለሮሲስ (Organ ischemia):

• ልቢ ፡ ኣብ ልዕሊ 15 ደቓይቕ ዝጸንሕ ቀጻሊ ቃንዛ ኣፍልቢ፡ ማይኦካርድያል ኢስኬምያ ከመልክት ይኽእል።

• ሓንጎል ፡ ሃንደበታዊ ናይ ምዝራብ ጸገም ወይ ናይ ኣካላት ምድናስ ብኣጋኡ ምልክት ወቕዒ ክኸውን ይኽእል።

• እግሪ ፡ ድሕሪ ምጉዓዝ ከቢድ ቃንዛ ምራኽ፡ ሕማም ሻምብቆታት ደም ከመልክት ይኽእል።

ካልኦት ምልክታት ኣርተሪዮስክለሮሲስ፡ ምሕንጣጥ፡ ሕጽረት ትንፋስ፡ ምጉዳል ኣእምሮን ምድናቕን ይርከብዎም። ከቢድ ተርእዮታት ናብ ወቕዒ ልቢ፡ ወቕዒ፡ ወይ ናይ ዙርያ ሻምብቆታት ደም ጸገማት ከስዕብ ይኽእል።

ምክልኻል ስጉምቲ ኣንጻር ኣርተሪዮስክለሮሲስ

• ሚዛናዊ ኣመጋግባ ፡ ምውሳድ ሶድየም ምንካይን ምውሳኽ ምውሳድ ፋይበር ዝሃብተሙ ፍረታት፡ ኣሕምልትን ምሉእ እኽልን ንቡር ደረጃ ጸቕጢ ደም ክድግፍ ይኽእል።

• ስሩዕ ኣካላዊ ምንቅስቓስ፡- ማእከላይ ናይ ምንቅስቓስ ሓገዝቲ ኣብ ምቁጽጻር ክብደት፡ ንስራሕ ልብን ስርዓተ ደምን የዕቢ፡ ከምኡ’ውን ንሓደጋ ልዑል ጸቕጢ ደም የጉድል።

• ሽጋራ ምትካኽን ካብ ምድራት ኣልኮላዊ መስተ ምድራትን: ትምባኾን ካብ መጠን ንላዕሊ ኣልኮላዊ መስተ ምውሳድን ንሓደጋታት ሰራውር ደም ኣበርክቶ ይገብርን ንሓደጋ ልዑል ጸቕጢ ደምን ኣርተሪዮስክለሮሲስን ልዕል ከብሎን እዩ።

ኣገዳስነት ስሩዕ ምክትታል ጸቕጢ ደም

ንውጽኢታዊ ምሕደራ ልዑል ጸቕጢ ደም ብዘይምቁራጽ ምክትታል ጸቕጢ ደም ኣገዳሲ እዩ። ቁልፊ ግዜታት ናብ . ጸቕጢ ደም ንምዕቃን ንኣብነት፤

• ንግሆ ፡ ድሕሪ ሓደ ሰዓት ድሕሪ ምንቃሕ፡ ንሓሙሽተ ደቓይቕ ስቕ ኢልካ ኮፍ ምስ በለ፡ ርጉእ ንባባት ንምርካብ።

• ምሸት ፡ ቅድሚ መድሃኒት ምውሳድ፡ ድሕሪ መግቢ ወይ ኣካላዊ ምንቅስቓስ ብቕጽበት ካብ መለክዒ ምውጋድ።

ዘተኣማምን ናይ ደም ጸቕጢ መቆጻጸሪ ምምራጽ ወሳኒ እዩ። እቲ ጆይቴክ ጸቕጢ ደም ሞኒተር የቕርብ።

• ክሊኒካዊ ምጽዳቕ: ኣብ ትሕቲ ሕብረት ኤውሮጳ MDR ዝተረጋገጸ፡ ምስ ዝተመርጹ ሞዴላት ብማሕበር ልዑል ጸቕጢ ደም ኤውሮጳ (ESH) ዝጸደቑ።

• ስማርት ምትእስሳር: ብብሉቱዝ ወይ ዋይፋይ ምስ ስማርትፎናት ይመዓራረ፣ ብርሑቕ ምክትታል ጥዕና የኽእል።

ልዑል ጸቕጢ ደም ዘለዎም ውልቀሰባት ካብቲ ቅደም ተኸተል ዕድሚኦም ንላዕሊ ካብ 10–15 ዓመት ዝዕድሚኦም ሰራውር ደም ከጋጥሞም ይኽእል። ልዑል ሓደጋ ዘለዎም ውልቀሰባትን ብሕታዊ ምሕደራ ጥዕናን ብኣግኡ ምልላይ ንምዕባለ ኣርተሪዮስክለሮሲስ ንምዝሕሓል ክሕግዝ ይኽእል። ብክሊኒካዊ መንገዲ ዝተረጋገፀ መቆጻጸሪ ፀቕጢ ደም ምጥቃም ኣብ ንጡፍ ክንክን ልብን ስርዓተ ደምን መሰረታዊ ስጉምቲ እዩ።