Barreeffama keenya isa dhumaa 2 nd . June, waa'ee . Dhiibbaan dhiigaa idilee dubartoota ulfaaf . Har'a, dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa tasgabbaa'aa hin taane yeroo argatan maal gochuu qabna dubbachaa jirra.
Dhiibbaan dhiigaa isaanii tasgabbaa’aa yoo hin taane dubartoonni ulfaa maal gochuu qabu?
Dhiibbaan dhiigaa yeroo tokko tokko ol ka’ee yeroo tokko tokkos gadi bu’uun isaa waanuma jiruudhaa?
Yeroo ulfaa sababa qaamaatiin dhiibbaan dhiigaa xiqqoo akka dabalu ogeeyyiin nutti himu. Sadarkaa giddu galeessaa keessatti dhiibbaan dhiigaa ni hir’ata, sadarkaa boodaattis gara idileetti ni deebi’a. Ulfa hunda keessatti dhiibbaan dhiigaa hamma tokko ni jijjiirama.
Dhugaadha, jijjiiramni kun akka waliigalaatti daangaa murtaa’e keessa kan jiruu fi haala qaamaa nama dhuunfaa irratti hundaa’uun garaagarummaa qaba. Haadholiin ulfaa odeeffannoo dabalataa argachuuf hakiima mariisisuu danda’u.
Kana irraas dhiibbaan dhiigaa dubartoota ulfaa daangaa murtaa’e keessatti jijjiiramuu akka danda’u hubachuun ni danda’ama, kunis baay’ee idileedha. Haadholiin ulfaa yaadda'uun isaan hin barbaachisu. Kana malees, garaan namaa mar’achuun fi dha’annaan onnee mallattoolee dubartoonni ulfaa tokko tokko mudachuu danda’an yoo ta’an, kunis yeroo ulfaa ykn yeroodhaaf haaypoksiyaa ta’uu danda’a.
Haadholiin ulfaa dhiibbaan dhiigaa isaanii mana keessatti sirrii akka hin taane, ykn akka tasaa mallattoo dhiibbaa dhiigaa ykn dhiibbaa dhiigaa akka qaban yeroo argatan, jalqaba qorannoo bal’aadhaaf gara hospitaalaa deemuu danda’u. Baay'ee hin yaadda'inaa. Doktarri waan hunda ibsee akkaataa itti wal'aanu ni hima.
Dubartoota ulfaa irratti dhiibbaa dhiigaa maal gochuu qabna?
Dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa qaban nageenya umurii dubartootaa fi daa’ima ulfaa balaadhaaf saaxiluu danda’u, keessumaa yeroo da’umsaa. Kanaafuu, dhiibbaa dhiigaa ulfaa irraa fagaachuun waan haati ulfaa hundi abdattudha, garuu akka tasaa yoo arganne maal gochuu qabna?
Wanti jalqabaa yaala fayyaa yeroon kennamu barbaaduudha. Doktarri haala addaa dubartii ulfaa irratti hundaa’uun karoora wal’aansaa isa gaarii ta’e murteessa. Yoo dafanii adda baafamanii fi yeroon yaalaman, miidhaa dhiibbaa dhiigaa dubartii ulfaa fi daa’imaa irratti geessisu hir’isuu danda’a.
Lammaffaa, nyaataaf xiyyeeffannoo kennuunis barbaachisaa dha. Haadholiin ulfaa madaallii soorataa irratti xiyyeeffannoo kennuu kan qaban ta’us, nyaata kaloorii baay’ee fi cooma baay’ee qabu akka hin nyaanneef xiyyeeffannoo guddaa kennuu qabu, akkasumas nyaata baay’isuu hin qaban. Isaan kun wantoota kallattiin dhiibbaa dhiigaa geessudha.
Dubartoonni ulfaa duraanuu dhiibbaa dhiigaatiin yoo rakkatan, dubartoonni ulfaa boqonnaa dabalataa isaan barbaachisuu waan danda’aniif, dhimmoota kanaaf xiyyeeffannoo kennuunis daran barbaachisaa dha, kunis kaalorii qaamaan barbaachisu hir’isuu danda’a. Yeroo kanatti nyaata kaloorii baay’ee qabu fayyadamuun boba’aa ibiddatti dabaluun isaa hin shakkisiisu.
Kana malees, dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa qaban nyaata soogidda garmalee qabu irraa fagaachuu fi nyaata pirootiinii qulqullina qabu of keessaa qabu baay’ee nyaachuu qabu.
Gama biraatiin dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa ulfaa qaban yeroo boqonnaa gama bitaa isaaniitiin ciisuun xiyyeeffannoo kennuu qabu, kunis bu’aa fincaanii gaarii kan qabuu fi hojii gadameessaa fooyyessuu fi haaypoksiyaa gadameessaa gadameessaa sirreessuu danda’u.
Dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa ulfaa qaban qorichaan yaalamuu yoo barbaachise, bu’aa badaa akka hin geessisneef adeemsi wal’aansaa guutuun doktoraan hordofamuu qaba.
Dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa gadi bu'aa maal gochuu qabu?
Dubartoota ulfaa irratti dhiibbaan dhiigaa gadi bu’iinsaaf sababa gurguddoo lamatu jira, tokko sababa hir’ina dhiigaa ykn dhukkuba biroo dubartoota ulfaa irratti, inni kaan immoo sababa haala hirribaa sirrii hin taaneef. Yoo isa duraa ta’e gorsa doktorichaa hordofuun wal’aansa doktorichaa dammaqinaan tumsuun barbaachisaa dha; Yoo isa boodaa ta’e, bakka saaxilamoo ta’an jijjiiruun nyaata haala madaalawaa ta’een qindeessuun gahaadha.
Walumaagalatti haadholiin ulfaa ulfa booda dugda isaanii irra ciisuu baratan 'Hypotension syndrome in the supine position'. Dhiibbaan dhiigaa sababa kamiinuu yoo ta’e, haadholiin ulfaa nyaata isaanii haala madaalawaa ta’een qindeessuu, dabalata soorataaf xiyyeeffannoo kennuu fi nyaata soogidda baay’ee qabu sirnaan nyaachuu qabu. Kana malees, bishaan baay’ee dhuguu fi sochii qaamaa eroobikii tokko tokko irratti hirmaachuu dandeessa.
Haadholiin ulfaa dhiibbaa dhiigaa gadi bu’aa yoo qabaate, yeroo baay’ee dhiibbaa dhiigaa isaanii ol kaasuuf jinjibila nyaachuu danda’u. Akkasumas nyaata guddisuu fi dhiibbaa dhiigaa isaanii sirreessuuf date, baaqelaa diimaa fi kkf tokko tokko nyaachuu danda’u. Nyaata akka meeloonii qorraa fi seelerii dhiibbaa dhiigaa hir’isu fayyadamuu irraa fagaadhaa.
Yoo dhiibbaa dhiigaa hir’ina dhiigaatiin dhufu ta’e, nyaata dabalataa kan meeshaalee jallisii hematopoietic, kan akka qurxummii, hanqaaquu, baaqelaa fi kkf, hir’ina dhiigaa fooyyessuuf, dhiibbaan dhiigaa deebi’ee akka ol ka’uuf kennuu qabda.
Dubartiin ulfaa sababa dhiibbaan dhiigaa gadi bu’een rifachuun erga mudattee booda, baraaruuf, dhiibbaa dhiigaa ishee dabaluu fi yaala sochii fi bu’a qabeessa ta’e argachuun ishee hatattamaan gara hospitaalaatti ergamuu qabdi.
Akka haadha ulfaa, keessattuu kanneen dhiibbaa dhiigaa ykn oksijiinii dhiigaa gadi bu’aniif, qopheessuu qabda . Home Sphygmomanometer mana keessatti dhiibbaa dhiigaa keessan hordofuu fi bilbila harkaa keessaniin galmeessi. Daataan galmaa’e hakiimonni haala qaamaa kee madaaluuf gargaara.
