Barreeffama keenya isa dhumaa keessatti 2 nd .June, waa'ee isaa haasofne dhiibbaa dhiigaa idilee dubartoota ulfaa .Har'a yeroo dubartoonni ulfaa dhiibbaan dhiigaa tasgabbaa'aa hin taane maal gochuu qabna jennee dubbanna.
Dubartoonni ulfaa dhiibbaan dhiigaa isaanii yoo tasgabbaa’aa hin taane maal gochuu qabu?
Ulfa booda dhiibbaan dhiigaa yeroo tokko tokko ol ka’uun yeroo tokko tokko gadi bu’uun isaa waanuma jiruudhaa?
Yeroo ulfaa sababa qaamaatiin dhiibbaan dhiigaa xiqqoo akka dabalu ogeeyyiin nutti himan.Sadarkaa giddu galeessaa irratti dhiibbaan dhiigaa ni hir’ata, sadarkaa boodaatti immoo gara idileetti ni deebi’a.Yeroo ulfaa hunda dhiibbaan dhiigaa hanga tokko ni jijjiirama.
Jijjiiramni kun akka waliigalaatti daangaa murtaa’e keessa kan jiruu fi haala qaamaa nama dhuunfaa tokkoon tokkoon isaa irratti hundaa’uun garaagarummaa akka qabu beekamaadha.Haadholiin ulfaa odeeffannoo dabalataaf doktora mariisisuu ni danda’u.
Kana irraa kan hubatamu dhiibbaan dhiigaa dubartoota ulfaa hamma murtaa’e keessatti jijjiiramuu akka danda’u yoo ta’u, kunis baay’ee idileedha.Haadholiin ulfaa yaadda'uun isaan hin barbaachisu.Kana malees, garaan namaa mar’uu fi dha’annaan onneenis mallattoo dubartoota ulfaa tokko tokko mudachuu danda’u yoo ta’u, kunis yeroo ulfaa hir’ina dhiigaa ykn yeroodhaaf oksijiinii gadi bu’uu ta’uu danda’a.
Haadholiin ulfaa dhiibbaan dhiigaa isaanii mana keessatti sirrii akka hin taane, ykn akka tasaa mallattoo dhiibbaa dhiigaa ykn Dhiibbaa dhiigaa gadi bu’uu yeroo mul’atan, dursanii gara hospitaalaa deemuun qorannoo bal’aa gochuu danda’u.Garmalee hin yaadda'inaa.Doktarichi waan hunda ibsee akkaataa itti yaalaman ni hima.
Dhiibbaa dhiigaa dubartoota ulfaa irratti maal gochuu qabna?
Dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa qaban kallattiin nageenya lubbuu dubartoota ulfaa fi daa’imman gadameessa keessa jiran balaadhaaf saaxiluu danda’u, keessumaa yeroo da’umsaa.Kanaaf dhiibbaa dhiigaa ulfaa irraa fagaachuun waan haati ulfaa hundi abdattudha, garuu akka tasaa yoo qabaanne maal gochuu qabna?
Wanti jalqabaa yeroon yaala fayyaa barbaaduudha.Doktarri haala addaa dubartii ulfaa irratti hundaa’uun karoora wal’aansaa isa gaarii ta’e murteessa.Yoo dafanii adda baafamee fi yeroon yaalamee miidhaa dhiibbaan dhiigaa dubartii ulfaa fi daa’ima gadameessa keessa jiru hir’isuu danda’a.
Lammaffaa, nyaata irratti xiyyeeffannaa kennuun barbaachisaa dha.Haadholiin ulfaa madaallii soorataa xiyyeeffannoo kennuu kan qaban ta’us, nyaata kaalorii baay’ee fi cooma baay’ee qabu nyaachuu irraa fagaachuuf xiyyeeffannoo guddaa kennuu qabu, akkasumas Nyaata baay’ee nyaachuu hin qaban.Isaan kunniin wantoota kallattiin dhiibbaa dhiigaa fidan.
Dubartoonni ulfaa duraanuu dhiibbaa dhiigaatiin yoo rakkatan, dubartoonni ulfaa yeroo boqonnaa dabalataa barbaachisuu waan danda’uuf, kunis kaalorii qaamni isaanii barbaachisu hir’isuu waan danda’uuf dhimmoota kanaaf xiyyeeffannoo kennuun daran barbaachisaadha.Yeroo kanatti nyaata kaloorii baay’ee qabu nyaachuun ibiddatti boba’aa dabaluu akka ta’e hin shakkisiisu.
Kana malees, dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa qaban nyaata soogidda garmalee qabu irraa fagaachuu fi nyaata pirootiinii qulqullina olaanaa qabu baay’ee nyaachuu qabu.
Gama biraatiin dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa ulfaa qaban yeroo boqonnaa cinaacha bitaa isaaniitiin ciisuudhaaf xiyyeeffannoo kennuu qabu, kunis bu’aa fincaanii gaarii kan qabuu fi hojii gadameessaa fooyyessuu fi haaypoksiyaa gadameessaa sirreessuu danda’a.
Dubartoonni ulfaa dhiibbaa dhiigaa ulfaa qaban qorichaan yaalamuu kan qaban yoo ta’e, bu’aa badaa akka hin uumamneef adeemsi wal’aansaa guutuun hakiimaan hordofamuu qaba.
Dubartoonni ulfaa Dhiibbaa Dhiigaa (Hypotension) maal gochuu qabu?
Dubartoota ulfaa irratti dhiibbaan dhiigaa (Hypotension) sababoonni gurguddoon lama yoo ta’u, tokko sababa hir’ina dhiigaa ykn dhukkuboota biroo dubartoota ulfaa irraa kan ka’e yoo ta’u, inni kaan immoo haala hirriba sirrii hin taane irraa kan ka’edha.Yoo isa duraa ta’e gorsa hakiimaa hordofuu fi wal’aansa hakiimaaf dammaqinaan tumsuun barbaachisaadha;Yoo isa lammaffaa ta’e, nyaata haala madaalawaa ta’een osoo qopheessituu bakka itti jilbeenfatu jijjiiruun gahaadha.
Walumaagalatti haadholiin ulfaa erga ulfaa'anii booda dugda isaaniitiin ciisuu baratan 'Hypotension syndrome in the supine position' jedhamuuf saaxilamu.Dhiibbaan dhiigaa sababa kamiinuu yoo uumame haadholiin ulfaa nyaata isaanii haala madaalawaa ta’een qopheessuu, dabalata soorataa xiyyeeffannoo kennuu fi nyaata soogidda baay’ee qabu tokko tokko sirnaan nyaachuu qabu.Kana malees, bishaan dabalataa dhuguu fi sochii qaamaa erobic tokko tokko irratti hirmaachuus ni dandeessu.
Haadholiin ulfaa dhibee Dhiibbaa Dhiigaa (Hypotension) yoo qabaatan yeroo baayyee dhiibbaa dhiigaa isaanii ol kaasuuf jinjibila nyaachuu danda'u.Akkasumas soorata guddisuu fi dhiibbaa dhiiga isaanii sirreessuuf damee, baaqela diimaa fi kkf tokko tokko nyaachuu danda’u.Nyaata akka boqqolloo qorraa fi seelerii dhiibbaa dhiigaa hir’isuu danda’an nyaachuu irraa of qusadhaa.
Yoo Hypotension sababa hir’ina dhiigaatiin dhufu ta’e, akkasumas nyaata meeshaalee jallisii dhiiga uumuu danda’an kan akka qurxummii, hanqaaquu, baaqelaa fi kkf, hir’ina dhiigaa fooyyessuuf baay’ee nyaachuu qabda, kanaaf dhiibbaan dhiigaa deebi’ee ol ka’a.
Dubartiin ulfaa tokko sababa dhiibbaa dhiigaa gadi bu’een erga rifachuun ishee mudatee booda, hatattamaan gara hospitaalaatti ergamuun baraaramuu, dhiibbaa dhiigaa ishee dabaluu, akkasumas yaala sochii fi bu’a qabeessa ta’e argachuu akka qabdu hubatamuu qaba.
Akka haadha ulfaatti keessumattuu warra dhiibbaa dhiigaa ykn oksijiinii dhiigaa gadi aanaa qabaniif qopheessuu qabda a home sphygmomanometer mana keessatti dhiibbaa dhiigaa keessan hordofuu fi mobaayila keessaniin galmeessuuf.Daataan galmaa’e kun hakiimonni haala qaama keessanii madaaluuf gargaara.
