ቀጻሊ ሰዓል? ናይ መጠንቀቕታ ምልክት ክኸውን ይኽእል ’ ዩ።

ኣብዚ ቀረባ እዋን፡ ቻይናዊት ናይ ታይዋናዊት ተዋሳኢት ባርቢ ሁሱ (Xu xiyuan) ኣብ 48 ዓመት ጥራይ ብሰንኪ እቲ ጉንፋዕ ዘስዓቦ ሕማም ሳንቡእ ዓሪፋ። እዚ ዘሕዝን ዜና፡ ብዛዕባ ከቢድ ሓደጋታት ጸገማት ጉንፋዕ፡ ንቕሓት ህዝቢ ከምዘልዓለ ተገሊጹ። ሰዓል ልሙድ ምልክት ጉንፋዕ ኮይኑ መብዛሕትኡ ግዜ ግን ዕሽሽ ይበሃል። ከም ተፈጥሮኣዊ መከላኸሊ መካኒዝም ከገልግል እንከሎ፡ ዝያዳ ከቢድ ኩነታት እውን ከመልክት ይኽእል እዩ። መጽናዕትታት ከም ዝሕብርዎ፡ ልዕሊ 30 ሚልዮን ሰባት ኣብ ዓመት ንሰዓል ሕክምናዊ ረድኤት ይደልዩ። ጠንቅታትን ግቡእ ምሕደራ ሰዓልን ምርዳእ ጽቡቕ ጥዕና ንምዕቃብ ኣገዳሲ እዩ።

ስለምንታይ ኢኻ ሰዓል ብዕቱብ ክትወስዶ ዘለካ?

ሰዓል ንመስመር ኣየር ንምጽራይ ይሕግዝ፣ እንተኾነ ግን እንተጸኒሑ ወይ እንተጋዲዱ፣ ንሓደ መሰረታዊ ናይ ጥዕና ጉዳይ ምልክት ክኸውን ይኽእል እዩ። ሓያሎ ኩነታት ዝተፈላለየ ዓይነት ሰዓል ከስዕብ ይኽእል እዩ፣ እዚ ድማ ጉንፋዕ፣ ብሮንካይትስ፣ ኣለርጂ፣ ኣሲድ ምምላስን ሕዱር ዕንቅፋት ሳንቡእ ሕማምን (COPD) ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ዓይነታት ሰዓል ከስዕቡ ይኽእሉ እዮም። ገለ ልሙዳት ዓይነታት ሰዓል እነሆ፤

• ርጥብ ዝበለ ሰዓል (ብፍሌግም): መብዛሕትኡ ግዜ ብሰንኪ ቫይራል ወይ ባክተርያዊ ረኽሲ ዝመጽእ ኮይኑ፡ ካብ ሳንቡእ ንዝፍጠር ፍንጃል ንምጽራይ ይሕግዝ።

• ደረቕ ሰዓል (ብዘይ ፍሌግም): ብናይ ጎሮሮ ቁጥዐ፣ ኣለርጂ ወይ ብኣሲድ ምምላስ ክጅምር ይኽእል።

• ናይ ለይቲ ሰዓል: ልሙድ ኣብ ውልቀሰባት ድሕሪ ኣፍንጫ ዝነጥብ፣ ኣሲድ ምምላስ ወይ ኣዝማ ዘለዎ። ናይ ድቃስ ቦታ ንምልክታት እውን ከጋድድ ይኽእል እዩ።

ስለምንታይ እዩ ሰዓል ብለይቲ ዝገድድ?

ናይ ለይቲ ሰዓል ድቃስ ክዘርግን ነቲ ዝነበረ ኩነታት ከጋድዶን ይኽእል። ገለ ልሙዳት ጠንቅታት፤

• postnasal drip: ልምክታት ኣብ ጎሮሮ ክእከብ ከሎ ይእከብ፣ ናብ ቁጥዐን ምስማዕን ይመርሕ።

• ኣሲድ ሪፍላክስ፦ ኣሲድ ከብዲ ነቲ መዓንጣ ንላዕሊ ኺጐዓዝ ይኽእል እሞ ደረቕ ሰዓል ከበግስ ይኽእል እዩ።

• ደረቕ ወይ ዝተበከለ ኣየር: ሓመድ: ትኪ: ወይ ትሑት ርስሓት ንቝጥዓ ጎሮሮ ከጋድዶ ይኽእል እዩ።

• ሕዱር ኩነታት ፡ ኣዝማ፡ ብሮንካይትስ፡ ዋላ’ውን ድኻም ልቢ፡ ብሰንኪ ምጽባብ መስመር ኣየር ወይ ፈሳሲ ምትእኽኻብ፡ ብለይቲ ምስማዕ ብለይቲ ክውስኽ ይኽእል።

ንሰዓል ንምፍዋስ ውጽኢታዊ ዝኾነ መገድታት

• ርስሓት ምሕላው፦ መንገዲ ኣየር ርጥብ ዝበለ መንገዲ ንምዕቃብ ዝሕግዝ ዋዲፋየር ወይ ምትንፋስ ስቲም ተጠቐም።

• ኔቡላይዘር ተጠቐም፦ ኔቡላይዝድ ፍወሳ ንነድሪ ንምንካይን ንሕማም ምፍሳስን ይሕግዝ። እቲ ጆይቴክ ኔቡላይዘር ንዓሚቝ መድሃኒት ምምጣጥ ኣብ ትሕቲ 5μm ረቂቕ ንጥረ ነገራት ሚስት የቕርብ፣ እዚ ድማ ውጽኢታዊ ዕረፍቲ ይህብ።

• ካብ ቁጥዐ ምውጋድ: ካብ ትኪ፣ ብከላታትን ልዑል ሙቐትን ርሓቕ።

• ናይ ድቃስ ቦታኻ ኣስተኻኽሎ: ድሕሪ ኣፍንጫን ኣሲድ ምምላስን ንምንካይ ርእስኻ ቁሩብ ልዕል ኣቢልካ።

• መድሃኒታት ብጥበብ ምረጹ: ኣብ ትሕቲ ሕክምናዊ መምርሒ ናይ ሰዓል ዓፋኒ ጥራይ ውሰድ። ንርጥብ ዝበለ ሰዓል፡ ንምጽፋን ዕንክሊል ንምፍቃድ ዕንክሊል ኣወግድ።

ከመይ ጌርና ንሓደ ዝሓርቕ ጎሮሮ ሰዓል ቀልጢፉ ደው ንብሎ

ቁጥዐ ጎሮሮ ሃንደበታዊ ሰዓል ከበግስ ይኽእል። ነዞም ቅልጡፋት መድሃኒታት ፈትኑ፤

1. ኣፍካን ኣፍንጫኻን ብኢድካ ሸፊንካ ንገለ ካልኢታት ትንፋስካ ሒዝካ ስሚዒት ንምንካይ።

2. ጎሮሮኻ ርጥብ ኢልካ ክትጸንሕ ቀስ ኢልካ ምውሓጥ።

3. ብኣፍንጫኻ ኣዕሚቕካ ኣስተንፍስ እሞ ጭዋዳታት ጎሮሮኻ ኣዛንዮ።

4. እቲ ቁጥዐ ክሳብ ዝሃድእ ከም ኣድላይነቱ ደጋግምዎ።

መዓስ ናብ ሓኪም ክትሪኢ?

መብዛሕትኦም ሰዓል ባዕሎም ይፈትሑ፣ ሕክምናዊ ኣቓልቦ ግን ኣድላዪ እንተኾይኑ፤

• እቲ ሰዓል ብዘይ ምምሕያሽ ልዕሊ ሰለስተ ሰሙን ይጸንሕ።

• ደም ትስዕል ወይ ረጒድ ብጫ-ቀጠልያ ምጭብባጥ፡ ወይ ልዑል ሰዓል ትገብር።

• ጸገም ምስትንፋስ፡ ምጽባብ ኣፍልቢ፡ ወይ ከቢድ ናይ ለይቲ ምስማዕ፡ ድቃስ ዘዕንቅፍ የጋጥመካ።

• ኣዝማ፡ COPD ወይ ካልእ ሕዱር ሕማማት ሳንቡእ ኣለካ፡ ምልክታት ድማ ይገድድ።

ብዛዕባ ሰዓል ንቑሓት ጽናሕ

ሰዓል ልሙድ ምልክት እዩ፣ ግን ሸለል ክበሃል የብሉን-ብፍላይ ኣብ እዋን ወቕቲ ጉንፋዕ። ቀጻሊ ሰዓል ቫይራል ረኽሲ ከመልክት ይኽእልን እዋኑ ክንክን ዝሓትትን ክኸውን ይኽእል። ሓዊሱ ግቡእ ምሕደራ ንጆይቴክ ኔቡላይዘር ምልክታት ንምፍዋስን ንጥዕና ስርዓተ ምስትንፋስ ንምድጋፍን ክሕግዝ ይኽእል። ብዛዕባ ጥዕናኻ ንጡፍ ምዃን፡ መዓልታዊ ጥንቃቐታት ግበር፡ ኣብ ዘድልየሉ እዋን ድማ ሕክምናዊ ሓገዝ ድለ።