Ɛkae sɛ abufuw ho mmuae betumi ama ripple effect aba nipadua no nyinaa mu: efi koma ne ntini nhyehyɛe so kosi wo ntini mu, ne nyinaa yɛ fair game. Abufuw nso betumi de nyarewa bi te sɛ mogya mmoroso aba.
Dɛn ne mogya mmoroso ?
Mogya mmoroso yɛ nhyɛso a mogya a ɛwɔ mogya ntini no afasu mu de ba bere a ɛsen fa mu no.
Mpɛn pii no, mogya mmoroso a yɛreka ho asɛm no yɛ ntini mu nhyɛso.
Sɛ koma no twetwe a, nhyɛso kɛse ba ntini ahorow no mu, na yɛfrɛ saa nhyɛso yi sɛ mogya mmoroso a ɛyɛ systolic (a wɔtaa frɛ no nhyɛso kɛse) .
Sɛ koma no twetwe kɔ baabi a anohyeto wom na efi ase dwo a, nhyɛso a ɛwɔ aorta no so no nso yɛ mmerɛw, .
Wɔfrɛ mogya mmoroso a ɛwɔ saa bere yi mu no mogya mmoroso (a wɔtaa frɛ no nhyɛso a ɛba fam).
Nhyɛso kɛse ne nhyɛso a ɛba fam yɛ nhwɛso abien a wɔde kyerɛ sɛ ebia wo mogya mmoroso no yɛ nea ɛfata anaa.
Ɔkwan bɛn so na wubetumi ahu sɛ wo mogya so atew anaa?
Nkyerɛase a wɔde ma wɔ mogya mmoroso ho ne sɛ:
Nea edi kan no, ɛsɛ sɛ yɛte adwene a ɛne sɛ obi benya mogya mmoroso no ase. Sɛ wɔannom nnuru a ɛko tia mogya mmoroso a, wɔtaa kyerɛkyerɛ mu sɛ mogya mmoroso a ɛkɔ soro sen 140mmHg ne/anaasɛ mogya mmoroso a ɛne 90mmHg yɛ pɛ anaasɛ ɛne no yɛ pɛ.
Nhumu dodow a ɛwɔ mogya mmoroso mu no yɛ 46.5%. Nnipa no mu fã nnim mpo sɛ wɔwɔ mogya mmoroso. Wɔrensusuw ho mpo sɛ wɔbɛyɛ mogya mmoroso ho nhwehwɛmu, enti ɛsɛ sɛ wobu nnipa kuw yi aniberesɛm.
So abusuabɔ bi wɔ abufuw ne mogya mmoroso ntam .?
Wogye di kɛse sɛ abusuabɔ bi wɔ nkate mu nsakrae ne mogya mmoroso a ɛkɔ soro ntam, na abufuw yɛ nkate mu nsakrae a ebetumi ama mogya mmoroso akɔ soro. Nanso, sɛ́ ebia abufuw betumi ama obi anya mogya mmoroso no da so ara hia sɛ osusuw tebea pɔtee bi ho. Sɛ́ ebia abufuw betumi ama obi anya mogya mmoroso no gyina sɛnea nkate te ne bere tenten a ɛde di dwuma no so. Sɛ abufuw yɛ bere tiaa mu de, ɛnyɛ den, anaasɛ ɛyɛ akwanhyia a, ɛnde nkɛntɛnso a enya wɔ mogya mmoroso so no sua koraa. Nanso, sɛ abufuw yɛ den, ɛkɔ so tra hɔ, anaasɛ ɛtaa ba a, ebetumi anya mogya mmoroso so nkɛntɛnso. Nhwehwɛmu ahorow bi ada no adi sɛ nkate bɔne a emu yɛ den a ɛtra hɔ kyɛ na ɛkɔ so tra hɔ bere tenten no betumi ama asiane a ɛwɔ hɔ sɛ obi benya mogya mmoroso no ayɛ kɛse.
Nea ɛto so abien no, sɛ́ ebia abufuw betumi ama obi anya mogya mmoroso no gyina onipa no nipadua tebea ne n’asetra kwan so. Sɛ obi wɔ asiane afoforo a ɛde mogya mmoroso ba dedaw, te sɛ kɛseyɛ mmoroso, srade a ɛwɔ nipadua no mu dodo, asikreyare, ne nea ɛkeka ho a, ɛda adi sɛ abufuw bɛma obi anya mogya mmoroso. Nea ɛka ho no, sɛ ankorankoro tra nhyɛso kɛse, adwuma a emu yɛ den anaa mmeae a wɔtra mu bere tenten a, adwennwen ho nneyɛe a enni sabea betumi aba, na ɛde mogya mmoroso aba.
Ɛsɛ sɛ nnamfo a wɔwɔ saa nyarewa atitiriw yi, anaa wɔn a wɔatwa wɔn ho ahyia a wɔwɔ nyarewa atitiriw yi ho no yɛ aso. Sɛ tebea horow yi ba bere a ne bo afuw a, ɛsɛ sɛ wɔkɔ dwumadibea a wɔhwɛ wɔn a wɔwɔ yare a egye ntɛmpɛ mu wɔ bere a ɛsɛ mu:
- Bere a wo bo afuw akyi no, mpofirim ara hwe fam na wo ho nyɛ wo den, mpo woanya akisikuru, anaasɛ woayɛ mmerɛw na woayɛ mmerɛw wɔ akwaa no fã biako, a entumi nnyina wɔ nneɛma a wokura mu, nantew ne wosow, a ontumi nkasa yiye, ɔmene nsɛnnennen, akisikuru ne ɔfe, na wususuw akisikuru ho. Ɛho hia sɛ wɔhwehwɛ ayaresa wɔ bere a ɛsɛ mu.
- Kokom a ɛyɛ den, koma mu yaw a wontumi nkyerɛkyerɛ mu a mframa a ɛbɔ wɔ benkum so ne akyi ka ho, a ahome a ɛyɛ tiaa, fifiri, akisikuru ne ɔfe ka ho no, wobu no sɛ ɛyɛ angina na ɛhwehwɛ sɛ wɔhwɛ no ntɛm ara. Sɛ ɛyaw no so tew mpo a, ɛho hia sɛ wɔhwehwɛ ayaresa.
- Koma mu yaw a emu yɛ den, yafunu a ɛwɔ soro, adwenemhaw, akisikuru, ɔfe, a ɛkyɛ bɛboro simma 15, a wosusuw sɛ ɛma koma no mu yɛ den.
Awiei koraa no, yebetumi ahu sɛ sɛ́ ebia abufuw betumi ama obi anya mogya mmoroso no nyɛ asɛm a ɛyɛ mmerɛw, te sɛ Chinafo aduruyɛ akwan pii a wɔfa so sa yare no ara pɛ, a ɛsɛ sɛ wɔhwehwɛ mu de ka tebea pɔtee bi ho. Nea ɛbɛyɛ na mogya mmoroso ano no, wɔkamfo kyerɛ sɛ wɔmfa wɔn adwene nsi aduan mu nsakrae so kɛse, wɔbɛkɔ so anya asetra pa, na wɔakwati sɛ adwennwen a enni sabea no bɛba. Nea ɛka ho no, sɛ wowɔ abusua abakɔsɛm a ɛfa mogya mmoroso ho a, wɔkamfo kyerɛ sɛ hwɛ wo mogya mu daa na woahu na woasa no ntɛm ara sɛnea wubetumi.
Mogya mmoroso sesa bere biara ne baabiara, na ɛhwehwɛ sɛ wɔhwɛ so bere tenten. Ofie a wɔde di dwuma a mfaso wɔ so a wɔde hwɛ mogya mmoroso so no bɛyɛ wo hokafo a ɔsen biara wɔ yɛn da biara da asetra mu. Afei Joytech nnya nkɔso nko . bluetooth mogya mmoroso mita nanso wonya nhwɛso a ɛho ka sua nso . Arm ne wrist mogya mmoroso hwɛ ma wopaw.