ئاماژەی بەوەشکردووە، وەڵامەکانی توڕەیی دەتوانێت ببێتە هۆی کاریگەری شەپۆل لە سەرتاسەری جەستەدا: لە سیستەمی دڵ و خوێنبەرەکانەوە تا سیستەمی دەمارەکانت، هەمووی یارییەکی دادپەروەرانەیە.هەروەها توڕەبوون دەتوانێت ببێتە هۆی هەندێک نەخۆشی وەک بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن.
پەستانی خوێن چییە ؟
پەستانی خوێن بریتییە لەو پەستانە لاوەکییەی کە خوێن دەیخاتە سەر دیواری خوێنبەرەکان کاتێک بەناودا دەڕوات.
بەگشتی ئەو پەستانی خوێنەی ئێمە ئاماژەی پێدەکەین پەستانی خوێنبەرەکانە.
کاتێک دڵ گرژ دەبێت، بڕێکی زۆر پەستان لە خوێنبەرەکاندا دروست دەبێت، ئێمەش ئەم پەستانە بە پەستانی خوێنی سیستۆلیک ناودەبەین (بەزۆری بە پەستانی بەرز ناودەبرێت)
کاتێک دڵ تا سنووری خۆی گرژ دەبێت و دەست دەکات بە ئارامبوونەوە، فشار لەسەر شەقیقەی شەقیقەش لاواز دەبێت،
پەستانی خوێن لەم کاتەدا پێی دەوترێت پەستانی خوێنی دیاستۆلیک (بەزۆری بە پەستانی نزم ناودەبرێت).
پەستانی بەرز و پەستانی نزم دوو بەهای ئاماژەن بۆ ئەوەی بزانیت ئایا پەستانی خوێنت ئاساییە یان نا.
چۆن بزانیت پەستانی خوێنت بەرزە یان نا؟
پێناسەی بەرزی فشاری خوێن بریتییە لە:
یەکەم: پێویستە لە چەمکی بەرزی فشاری خوێن تێبگەین.بەبێ وەرگرتنی دەرمانی دژە بەرزی فشاری خوێن، بەزۆری بەم شێوەیە پێناسە دەکرێت کە پەستانی خوێنی سیستۆلیکی بەرزتر یان یەکسان بێت بە 140mmHg و/یان پەستانی خوێنی دیاستۆلیکی بەرزتر لە یان یەکسان بە 90mmHg.
ڕێژەی هۆشیاری بەرزی فشاری خوێن 46.5% یە.نیوەی ئەو کەسانە تەنانەت نازانن بەرزی فشاری خوێنیان هەیە.تەنانەت بیریان لە ئەنجامدانی پشکنینی پەستانی خوێنیش نەدەکردەوە، بۆیە پێویستە ئەم کۆمەڵە کەسە بە جددی وەربگیرێت.
ئایا پەیوەندی هەیە لە نێوان توڕەیی و بەرزی فشاری خوێن?
بەگشتی پێیان وایە پەیوەندییەکی دیاریکراو لە نێوان هەڵاوسانی سۆزداری و بەرزبوونەوەی پەستانی خوێندا هەیە و توڕەیی هەڵاوسانێکی سۆزدارییە کە ڕەنگە ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن.بەڵام ئایا توڕەیی دەتوانێت ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی فشاری خوێن یان نا، هێشتا پێویستە هەندێک بارودۆخی تایبەت لەبەرچاو بگیرێت.ئایا توڕەیی دەتوانێت ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن یان نا، ئەوە بەندە بە پلەی و ماوەی هەستەکان.ئەگەر توڕەیی کاتی، سووک، یان بەڕێکەوت بێت، ئەوا کاریگەرییەکەی لەسەر پەستانی خوێن تاڕادەیەک سنووردارە.بەڵام ئەگەر توڕەیی بەهێز بێت، بەردەوام بێت، یان زۆر بێت، لەوانەیە کاریگەری لەسەر پەستانی خوێن هەبێت.هەندێک لە توێژینەوەکان دەریانخستووە کە هەستی نەرێنی بەهێز و بەردەوامی درێژخایەن لەوانەیە مەترسی تووشبوون بە بەرزی فشاری خوێن زیاد بکات.
دووەم: ئایا توڕەبوون دەتوانێت ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی فشاری خوێن، پەیوەستە بە بارودۆخی جەستەیی و شێوازی ژیانی تاکەکەسەوە.ئەگەر کەسێک پێشتر هۆکاری مەترسی تری هەبێت بۆ بەرزبوونەوەی فشاری خوێن، وەک قەڵەوی، بەرزبوونەوەی چەوری خوێن، شەکرە و هتد، ئەوا ئەگەری توڕەیی زیاتر دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی فشاری خوێن.جگە لەوەش ئەگەر تاکەکان بۆ ماوەیەکی زۆر لە ژینگەی کارکردن یان ژینگەی ژیاندا بژین کە فشاری بەرز و چڕی زۆرە، ئەوا کاردانەوەی فشاری درێژخایەن لەوانەیە ڕووبدات، کە دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی فشاری خوێن.
ئەو هاوڕێیانی کە ئەم نەخۆشییە سەرەتاییانەیان هەیە، یان ئەوانەی دەوروبەریان کە بەدەست ئەم نەخۆشییە سەرەتاییانەوە دەناڵێنن، پێویستە گرنگی بدەن.ئەگەر ئەم حاڵەتانە لە کاتی توڕەبووندا ڕوویاندا، دەبێت لە کاتی خۆیدا بچنە بەشی فریاکەوتن:
- دوای توڕەبوون، لەناکاو کەوتنە سەر زەوی و بێهۆشبوون، تەنانەت تووشی گرژبوون، یان بێهێزبوون و لاوازبوون لە لایەکی ئەندامەکان، ناسەقامگیربوون لە گرتنی شتەکان، ڕۆیشتن و لەرزین، توانای قسەکردنی ڕوونی نییە، کێشەی قووتدان، سکچوون و ڕشانەوە، و جەڵتەی مێشک لەبەرچاو بگرن.پێویستە لە کاتی خۆیدا داوای چاودێری پزیشکی بکرێت.
- گرژبوونی سنگ، ئازاری سنگ کە ڕوون نەکراوەتەوە لەگەڵ ئازاری تیشک لە شان و پشتی چەپدا، لەگەڵ تەنگەنەفەسی و ئارەقکردنەوە و سکچوون و ڕشانەوە، بە ئەنجینا دادەنرێت و پێویستی بە چاودێری پزیشکی خێرا هەیە.تەنانەت ئەگەر ئازارەکە کەم بووەوە، گرنگە سەردانی پزیشکی بکەیت.
- ئازاری توندی سنگ، ئازاری بەشی سەرەوەی سک، سەرگێژخواردن، سکچوون، ڕشانەوە، زیاتر لە 15 خولەک دەخایەنێت، گومانی سکچوونی ماسولکەکانی دڵ دەکرێت.
لە کۆتاییدا دەتوانرێت بزانرێت کە ئایا توڕەیی دەتوانێت ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی فشاری خوێن، پرسێکی سادە نییە، هەروەک چۆن زۆرێک لە شێوازەکانی چارەسەرکردنی دەرمانی چینی تەقلیدی، کە پێویستە بە هاوبەشی لەگەڵ بارودۆخی تایبەتدا شیکارییان بۆ بکرێت.بۆ خۆپاراستن لە بەرزی پەستانی خوێن باشترە گرنگی زیاتر بە ڕێکخستنی خۆراک بدرێت و شێوازی ژیانێکی باش بپارێزرێت و دوور بکەویتەوە لە ڕوودانی کاردانەوەی سترێسی درێژخایەن.جگە لەوەش ئەگەر پێشینەی خێزانیت تووشی بەرزی فشاری خوێن بوویت، واباشە بە بەردەوامی پشکنینی پەستانی خوێن بکەیت بۆ دۆزینەوە و چارەسەرکردنی بە زووترین کات.
پەستانی خوێن لە هەر کاتێکدا و لە هەر شوێنێکدا دەگۆڕێت، پێویستی بە چاودێری درێژخایەن هەیە. چاودێری پەستانی خوێن بەسوود لە ماڵەوە دەبێتە باشترین هاوبەشی ژیانت لە ژیانی ڕۆژانەماندا.ئێستا جۆیتێک نەک تەنها گەشە دەکات بلوتوس پەستانی خوێن بەڵام هەروەها پەرەپێدانی مۆدێلی کاریگەر لە تێچووی... چاودێری پەستانی خوێنی قۆڵ و مەچەک بۆ ئەوەی ئێوە هەڵیبژێرن.
