Guyyoonni yeroo hunda hojiin itti baay'atee fi dadhabsiisaa, guyyaa guyyaan hojii fi mana gidduutti asiif deebi'uu, ba'uuf birraa dhufuu fi deemuu, bittaa bitachuu, suuraa ka'uu fi kkf.Baay'ee ariifachiisa.Hawwii guddaan eeggachaa erga hojiin itti baay'atee booda walakkaa waggaa ol ta'a!Yeroon seenaa fi gammachuu kan keenya ta'e qaban sun, amma kan darbe ta'eera.Amma maal hawwina?
Dura taa'aan Maa'oo akka jedhanitti:Qaamni magaalaa guddoo warraaqsaati!Ji'oota jahan darban keessa yoo fayyaa qabaatte carraa qabda.Fayyaan Suboptimal qaama keessan keessatti yoo mul'atellee yeroon argachuu fi dammaqinaan sirreessuu ykn yaaluu akka dandeenyu carraa qabdu.Ji'oota jahan darban,qorroo qorraa irraa kaasee hanga walakkeessa gannaatti qaamni keenya waqtii wajjin jijjiiramaa ture.
Jijjiiramni ho’aa jireenya irratti dhiibbaa qaba.Ilbiisonni hedduun birraa keessa kan jiraatan yoo ta’u, ji’a birraa kan du’an yoo ta’u, qorri dhufuun jireenya isaanii xumura jechuudha;Bineensonni tokko tokkos baasii qaamaa fi anniisaa hir’isuuf hirriba qorraa kan jalqaban yoo ta’u, jalqaba birraatti deebi’anii jireenyatti kan dhufan yoo ta’u, ilmaan namaa fi hoosistoonni biroo ammoo uffataafi foon fayyadamuun qorra lubbuun jiraachuu danda’u.
Jijjiiramni ho’aa namaa irrattis dhiibbaa qaba.Jijjiiramni ho’a qaamaa akka tasaa qaamni namaa akka hin mijoofne ykn dhukkubsachuu illee danda’a.Kanaaf namoonni tilmaama haala qilleensaaf xiyyeeffannoo addaa kennuun jijjiirama ho’a naannoo waliin walsimsiisuuf raajii haala qilleensaa irratti hundaa’uun uffata dabaluu ykn balleessuuf murteessu.Ho’i isaa suuta suutaan qorraa irraa gara ho’aatti kan jijjiiramu yoo ta’u, yeroo qorraa qorra irraa gara ganna digrii seentigireedii 30 ol ta’uuf ji’oota hedduu fudhata.Akkasumas yeroo gannaa ho’a ol’aanaa irraa gara yeroo qorraa ho’a zeeroo gadiitti jijjiiramuuf guyyoota 100 ol fudhata.Kun adeemsa madaallii uumamaa Lafaa yoo ta'u, kunis qaamni namootaa yeroo qophii tokko tokko akka madaquuf kenna.Namoonni jijjiirama naannoo wajjin walsimsiisuuf akkaataa jijjiirama ho’aatiin uffata dabaluu ykn hir’isuu, qaamni namaa ammoo jijjiirama ho’a alaa wajjin walsimsiisuuf gogaa fi kaappilaarii ciccituu fi babal’achuutti fayyadama.Uumamni dhala namaa kan uume yoo ta’u, dhalli namaas suuta suutaan uumama waliin madaqeera.
Walakkaa waggaa dhufu keessatti amala ho'a qaama keessanii hordofuu qabduu? Ho'a qaamaa mana keessatti itti fayyadamuuf filannoo keessan isa gaarii ta'a.
Yeroo roobaa jiidhinni ulfaataa fi ho'i olka'aa waan ta'eef qaamni garmalee qormaata akka ta'u taasisa.
Namoota dhibee dhiibbaa dhiigaa, dhukkuba ujummoolee sammuu onnee, naannoo naannoo ho'aa, jiidha, qilleensa hin qabnee fi dhiibbaa gadi aanaa ta'een rakkataniif, dafqi namaa ni dhorka, kuufamni ho'aa qaama keessatti dabalaa jira, akkasumas fayyadamni oksijiinii maayookaardiyaamii dabalaa jira, kunis sirna onnee fi ujummoolee dhiigaa haala dhiphina keessa akka seenu taasisa.Ho’i cufame kun ujummoon dhiigaa namaa akka babal’atu, dhangala’aan dhiigaa akka dabalu, dhiigni sammuu, infarkii sammuu, infarkii maayookaardiyaa fi mallattoolee biroo kan fidu yoo ta’u, kunis haala hamaa ta’een du’aaf nama saaxiluu danda’a.Akka qorannoo dhukkuba cardio cerebral Vascular disease Beejiingitti gaggeeffameetti, ho'i olka'aa fi qilleensi muggy haala qilleensaa balaafamaa ta'ee gara ischemic stroke geessudha.
Bishaan xiqqoo yeroo dachaa dhuguu.Shaayii dhuguun ho'a gannaa salphisuuf karaa hunda caaludha.Shaayii gurraacha, shaayii magariisaa yookiin shaayii Kiriisanteemii yoo ta’e, sukkaara dhagaa, hawthorn, gogaa burtukaanaa, sanyii kaashiyaa fi kkf yoo waliin ta’e, mi’aa gaarii qabaachuu qofa osoo hin taane, akka qophii gaarii ho’a qulqulleessuuf gargaarutti ilaalamuu danda’a ;Yeroo gannaa namoonni nyaata cooma qabu waan hin jaallanneef salphaa ta'uu barbaadu.Kanaaf oomishaaleen Kongee gosa hunduu nyaata lammiilee jaallatan ta'aniiru.Kanaafuu, ho’a ittisuuf oomishaalee Congee soorataa fi mi’aawaa hedduu qopheessuun filannoo gaarii dha.Fakkeenyaaf: midhaan midhaanii fi muungi Kongee, peerii baalsaa Kongee, boqqolloo Kongee, Mint Congee, sanyii loozii Congee, lily Congee fi kkf;Kanuma waliin, nyaata dabalataa kan akka Thua khiao tom namtan, soorata lily, sour plum soup fi bitter gourd soup ganna dhuguunis filannoo gaarii dha;Kana malees, yeroo ho’aa keessatti dhangala’aa fuduraa yeroo baay’ee dhuguun oomisha dhangala’aa guddisuu, dheebuu dhaamsuu, ho’a qulqulleessuu fi summii balleessuu irrattis dhiibbaa gaarii qabaachuu danda’a, kunis yeroo tokkotti bu’aa dachaa qaba jechuun ni danda’ama.Juices fuduraalee beekamoo kanneen akka juice peach, pear juice, Apple juice, Grape juice, strawberry juice, watermelon juice giddu galeessaan dhuguun ni danda'ama.
Dhukkubsattoota dhiibbaa dhiigaa qabaniif yeroo hunda dhiibbaa dhiigaa keessanii guyyaa guyyaan hordofuun barbaachisaa dha.Joytech moodeelota haaraa kan... dhiibbaa dhiigaa harkaa fi harkaa filannoo keessaniif kan hordofan yoo ta'u, hiriyyaa fayyaa gaarii keessan akka ta'an mirkanaa'aa dha.
Carraa irraa kan ka'e ofitti hin gammadin, carraan badaan kufaatii akka hin geessine.Akkam jirtu walakkaa waggaa lammaffaa!
