Uka waña pachanxa otoño ukhamaraki juyphi pachanxa, jiwasana tracto respiratorio ukaxa sensitivo ukhamawa ukatxa respiratorio usunakaxa mantarakiniwa. Uka pachanx kunatix jark’aqasiñ munktan ukax gripe ukawa. Gripe ukax mä virus super-contagioso ukawa, ukax jan walin uñjasismawa. Doctoranakajj gripe sasaw sapjje. Ukan sintomanakapax juk’amp jach’awa, estornudos ukat nariz stufete ukanakat sipansa, ukat jumax mä común thayat jikxatasma.
Ukax wali jach’a thaya ukhamaw amuyasispa. Inas jach’a calentura, p’iqi usu ukat musculos usunaka, chhuxriñchjasiña, kunka usu, ukat qarjaña. Ukhamaraki, nayra jan ukax ch’uxña nayrani, chillqt’asiña, p’iqi usu, ukat chuyma usuchjasiña jan ukax chhuxriñchjasiñaw utjaspa. Jila parte sintomanakajj niya 5 urunak qhepatwa jukʼamp sumäpjje. Ukampis awisajj mä semana jan ukajj jukʼamp tiempow utjaspa. Calenturas ukat usunakamas jan utjkchejja, mä qhawqha semananakwa umamp chʼalljjtayasisajj walikïskiwa.
Gripe ukax wali infeccioso ukhamawa. Kunapachatix maynix estornudo jan ukax tos uka usump usuntki ukhaxa, virus ukamp phuqt’at gotanak aire ukar khitañamawa, ukax samsuñawa, ukat mä chiqar llamkt’asma ukhax virus uraqir purisma ukat lakamar llamkt’asma ukhaxa, nayrama, jan ukax nayramaruw llamkt’asma. Gripe ukax juyphi pachanx juk’ampiw uñjasi kunatix jaqinakax juk’amp pachaw uta manqhan sarnaqapxi ukat maynit maynikamaw jak’achasipxi, ukhamax uka virus ukax juk’amp jasakiw jilxati.
Ukhamajj ¿kunsa lurañasa kunapachatï gripejj naya jakʼankir jaqenak taypin utjkäna ukhajja?
- Walja samarañaw utji.
- Walja qhana liquido umaña -- uma, caldo ukat deportes umañanaka -- ukhamat jan deshidratado ukhama, ukhamaraki.
- Ukhamaraki, mä humidificador jan ukax salina spray yant’asmawa, mä ch’ullqhi nayran yanapt’añataki.
- Mä ch’uqi ch’uñumpi ch’uñumpi ch’uñumpi ch’uñuyaña.
- Cuerpoman temperaturapa ukat wilan presión ukar uñjañamawa.Gripe sat usunïñatakejj calentura jan ukajj reacción inflamatoria ukaw utjani, ukajj vasoconstricción satäkis uk utjayani, ukhamatwa wilajj jukʼamp jiljjattaspa. Uka tiemponjja, wilajj mayjtʼasiñapajj wakisirakiwa.
Uta apnaqaña qullañ yänaka kunjamatixa . Wila ch’akha uñjirinaka ., Termómetros digitales jan ukax . Termómetros infrarrojos ukaxa utana sayt’atäñapawa. Mä k’umara jakañatakixa suma yänaka.