Waña pachanx jallupachan ukhamarak juyphi pachanx jiwasan samañ thakhix sensitivo ukhamawa ukatx samaña usunakax mantaniwa.Uka pachanx kunatix jark’aqasiñ munktan ukax gripe ukawa.Gripe ukax mä virus super-contagioso ukawa, ukax llakisiñaruw puriyistaspa.Doctoranakax gripe sasaw sapxi.Ukan sintomanakapax jukʼamp jan walipuniwa, estornudo ukat nayrax chʼamaktʼata ukat sipansa, kunattix thaya usump usuntañ yatta.
Ukax wali jach’a thaya ukhamaw amuyasispa. Inas wali calentura, p’iqi usu ukat musculos usu, chhuxriñchjasiña, kunka usu, ukat qarjaña.Ukat inas nayrax umax chʼallxtasispa jan ukax chʼamaktʼistaspa, thaytʼasispa, pʼiqi usu, ukat chuyma usuchjasiña jan ukax chhuxriñchjasiñaw utjaspa.Jilapart sintomanakax niya 5 urunak saraqataruw waliptapxi.Ukampis awisajj mä semana jan ukajj jukʼamp tiempow utjaspa.Calenturas ukat usuchjasiñanakas chhaqtkchixa, mä qhawqha semananakax umax tukusxaspawa.
Gripe usux wali usuchjatawa. Kunapachatï maynix uka usump usuntat jaqix estornuda jan ukax chhuxriñchjasispa ukhaxa, virus ukamp phuqtʼat gotanak samsuñ thayar apayanispa, ukat kawkhantï uka virusax uraqir purinkäna uka chiqar llamktʼasma ukat lakamar, nayramar jan ukax nayranakamar llamktʼasma ukhaxa, katjarakismawa.Gripe ukax juyphi pachanx juk’ampiw utji kunatix jaqinakax juk’amp pachaw uta manqhan sarnaqapxi ukat jak’at jak’achasipxi, ukhamat uka virus ukax juk’amp jasakiw jilxati.
Ukhamajj ¿kunsa lurañasa kunapachatï gripe sat usujj jakʼankir jaqenakar purinkäna ukhajja?
- Walja samartʼañamawa.
- Walja qhana uma umañamawa -- uma, caldo, ukat deportes umañanak -- ukhamat jan deshidratado ukhamañapataki, ukhamaraki.
- Ukhamaraki, humidificador jan ukax spray salina ukampiw yant’asma, ukhamat nayrax ch’amakt’añapataki.
- Kunka usutakix ch’uqi umampiw gargar luraña.
- Cuerpoman temperaturapa ukhamaraki wila masinakapar uñjasipkakim.Gripe ukanxa calentura jan ukaxa reacción inflamatoria ukaw utjani, ukax vasoconstricción ukaruw puriyani, ukat wilax mä juk’a pachatakiw jilxattaspa.Aka pachanxa, suma uñjañaxa mayjt’awi wilaxa wakisiwa.
Uta apnaqaña qullañ yänaka kunjamatixa wila ch’akhanaka uñjirinaka, termómetros digitales ukanakampi jan ukaxa termómetros infrarrojos ukanakax utan sayt’atäñapawa. K’umara jakañataki suma yänaka.