Ni mura ye ne minɛ, ne ka kan ka mun kɛ?

Sɔgɔma ni fonɛnɛ ja waati la, an ka ninakiliyɔrɔ bɛ sɛgɛn o tuma na ninakilibanaw bɛna don.O waati kɔnɔna na, an b’a fɛ ka min kunbɛn, o ye mura ye.Mura ye banakisɛ ye min bɛ mɔgɔw minɛ kosɛbɛ, a bɛ se ka kɛ sababu ye ka i dusu tiɲɛ.Dɔgɔtɔrɔw b’a wele ko kunfilanitu.A ka ca a la, a taamasiɲɛw ka jugu ka tɛmɛ sɔgɔsɔgɔninjɛ ni nugu datugulen kan, aw ka teli ka minnu sɔrɔ farigan fɛ.

Aw bɛ se k’a faamu ko farigan jugumanba don. A bɛ se ka kɛ fariganba bɛ aw la, kungolodimi ni farikolodimi, sɔgɔsɔgɔ, dadimi, ani sɛgɛn bɛ se ka kɛ aw la.Aw bɛ se fana ka nugu bɔ walima ka a datugu, farigan, kungolodimi, ani kɔnɔboli walima fɔɔnɔ.A taamasiɲɛ fanba bɛ kɛnɛya tile 5 ɲɔgɔn kɔfɛ.Nka tuma dɔw la, u bɛ se ka mɛn dɔgɔkun kelen walima ka tɛmɛ o kan.Hali ni aw ka sumaya ni aw ka dimi banna, aw bɛ se ka a ye ko aw ji bɛ bɔ dɔgɔkun damadɔ kɔnɔ.

Kunfilanitu bɛ mɔgɔ minɛ kosɛbɛ. Aw bɛ se k’a minɛ ni a bɛ mɔgɔ min na, o bɛ sɔgɔsɔgɔ walima ka sɔgɔsɔgɔ, ka banakisɛ falen jikuruw ci fiɲɛ na aw bɛ ninakili min na.Aw bɛ se k’a sɔrɔ fana ni aw magara yɔrɔ la banakisɛ jiginna yɔrɔ min na, ka tila ka maga aw da la, aw nugu la, walima aw ɲɛ na.Mura ka ca nɛnɛ waatiw la barisa mɔgɔw bɛ waati caman kɛ so kɔnɔ ani u bɛ ɲɔgɔn gɛrɛ ɲɔgɔn na, o la banakisɛ bɛ jɛnsɛn nɔgɔya la.

O la sa, an ka kan ka mun kɛ ni mura ye ne kɛrɛfɛ mɔgɔw cɛma?

1. Aw bɛ lafiɲɛ caman kɛ.
2. Aw bɛ ji jɛlen caman min -- ji, shɔ, ani farikoloɲɛnajɛ minfɛnw -- walasa aw kana farikolojidɛsɛ sɔrɔ, aw fana.
3. Aw bɛ se ka jisumalan walima kɔgɔjifiyɛlan fana kɛ k’a lajɛ walasa ka dɛmɛ don nugu datugulen na.
4. Aw bɛ jisuma kɛ ni kɔgɔji ye walasa ka dawolo dimi sɔrɔ.
5. Aw bɛ to ka aw farikolo funteni ni aw tansiyɔn kɔlɔsi.Aw bɛna farigan walima funubana sɔrɔ mura waati, o bɛna kɛ sababu ye ka joli siraw gɛlɛya, o bɛ na ni tansiyɔn jiginni ye waati dɔɔnin kɔnɔ.Nin waati in na, aw bɛ a kɔlɔsi kosɛbɛ tansiyɔn jiginni de ka kan.

So kɔnɔ furakɛli minɛnw i n’a fɔ tansiyɔn kɔlɔsibagaw, nizɛri funteni jateminɛnanw  walima infrarouge thermomètres  ka kan ka jɔ so kɔnɔ. Fɛn ɲumanw minnu bɛ kɛ walasa ka ɲɛnamaya kɛnɛman sɔrɔ.