Kafe bɛ se ka mɔgɔ tanga dɔw ma:
• Parkinson ka bana.
• Sukarodunbana suguya 2.
• Sugunɛbana, sugunɛ kansɛri fana sen bɛ o la.
• Dusukun tantanni ni kirinni.
Ameriki baliku hakɛ danmadɔ bɛ kafe taji 8 ɲɔgɔn min tile kɔnɔ, kafeminkutu miligaramu 280 ɲɔgɔn bɛ se ka sɔrɔ o la.Baliku fitini minnu ka kɛnɛ, olu fanba la, a bɛ i n’a fɔ kafeyin tɛ nɔ bila sukaro hakɛ la kosɛbɛ.Ni a kɛra sababu ye ka kafeminkutu miligaramu 400 sɔrɔ tile kɔnɔ, a bɛ i n’a fɔ farati tɛ a la.Nka, kafeminkutu bɛ mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ minɛ cogo wɛrɛ la.
Sukarodunbana bɛ mɔgɔ min na kaban, kafeyin nɔ minnu bɛ inisɔndiya baara la, olu bɛ se ka kɛ sababu ye ka sukaro hakɛ caya walima ka dɔgɔya joli la.Sukarodunbana bɛ mɔgɔ dɔw la, kafeminkutu miligaramu 200 ɲɔgɔn — o bɛ bɛn kafe nɛrɛma min dilannen don, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka nin nɔ in bila u la.
Ni sukarodunbana bɛ aw la walima ni aw bɛ ka gɛlɛya sɔrɔ ka aw ka sukaro hakɛ kunbɛn, kafeminkutu hakɛ dan sigi aw ka dumuni na, o bɛ se ka kɛ nafa ye.
O cogo kelen de bɛ kɛ kafeyin ka nɔ bila tansiyɔn na.Tansiyɔn jaabi kafeyin na, o tɛ kelen ye mɔgɔ ni mɔgɔ cɛ.Kafeyin bɛ se ka kɛ sababu ye ka dɔ fara aw ka hakɛ kan waati kunkurunnin kɔnɔ nka a bɛ se ka kɛ kosɛbɛ tansiyɔn , hali ni tansiyɔn jiginni tɛ aw la.A ma jɛya mun de bɛ kɛ sababu ye ka nin tansiyɔn jiginni in kɛ.
Ɲininikɛla dɔw dalen b’a la ko kafeyin bɛ se ka ɔrimɔni dɔ bali min bɛ dɛmɛ ka i ka joli siraw bonya.Dɔ wɛrɛw b’a miiri ko kafeyin bɛ kɛ sababu ye ka adɛrɛnalini caman bɔ aw ka sugunɛbara la, o bɛ kɛ sababu ye ka aw ka tansiyɔn caya.
Mɔgɔ dɔw minnu bɛ to ka minfɛn minnu kafeyin bɛ minnu na, olu ka tansiyɔn bɛ caya don o don ka tɛmɛ minnu tɛ minfɛn si min.Mɔgɔ wɛrɛ minnu bɛ to ka minfɛn minnu kafeyin bɛ minnu na, olu bɛ kafeminkutu muɲu.O de kosɔn, kafeminkutu tɛ nɔ bila u ka tansiyɔn na waati jan kɔnɔ.
Ni tansiyɔn jiginni bɛ aw la, aw bɛ kɛnɛyabaarakɛla ɲininka ni aw ka kan ka kafeminkutuw minni dan walima ka a dabila.
Dumuni ni furako ɲɛmɔgɔso ko kafeminkutu miligaramu 400 tile kɔnɔ, a ka ca a la, farati tɛ mɔgɔ fanba bolo.Nka, ni aw bɛ hami kafeminkutu nɔ na aw ka tansiyɔn na, aw bɛ aw jija ka kafeminkutu hakɛ dan ka se miligaramu 200 ma tile kɔnɔ — o hakɛ bɛ se ka kɛ kafe nɛrɛma min dilannen don, o hakɛ min bɛ kɛ kafeminkutu 8 kɔnɔ, a ka ca a la.
Aw ye aw hakili to a la ko kafeminkutu hakɛ min bɛ kafe, fanga minfɛnw ani minfɛn wɛrɛw la, o tɛ kelen ye ka kɛɲɛ ni a suguya ni a labɛncogo ye.
Ani fana, ni tansiyɔn jiginni bɛ aw la, aw bɛ aw yɛrɛ tanga kafeminkutu ma joona sani aw ka baara kɛ minnu bɛ dɔ fara aw ka tansiyɔn kan u yɛrɛ la, i n’a fɔ farikoloɲɛnajɛ walima farikoloɲɛnajɛ gɛlɛnw.O nafa ka bon kosɛbɛ ni aw bɛ kɛnɛma ani ni aw bɛ aw yɛrɛ cɛsiri.
Walasa k’a dɔn ni kafeyin bɛ se ka aw ka tansiyɔn wuli, aw bɛ aw ka tansiyɔn lajɛ tansiyɔn sani aw ka kafe walima minfɛn wɛrɛ min kafeyin bɛ min na ka sɔrɔ ka segin a kan miniti 30 fo miniti 120 o kɔfɛ.Ni aw ka tansiyɔn bɛ bonya ni hakɛ 5 fo 10 ɲɔgɔn ye, aw bɛ se ka kafeminkutu ka se ka tansiyɔn bonya.
Aw k’a to aw hakili la ko kafe walima te tasa kɔnɔ kafeyin hakɛ yɛrɛ bɛ se ka ɲɔgɔn ta kosɛbɛ.Fɛn minnu bɛ kɛ i n’a fɔ a dilanni ni a dilanni waati, olu bɛ nɔ bila kafeminkutu hakɛ la.A ka fisa aw ka aw ka minfɛn lajɛ — a kɛra kafe ye wo, a kɛra minfɛn wɛrɛ ye wo — walasa ka a dɔn kafeminkutu hakɛ min bɛ a la.
Kafeminkutu dɔgɔyali fɛɛrɛ ɲuman ye ka o kɛ dɔɔni dɔɔni tile damadɔ fo dɔgɔkun kelen walasa ka kungolodimi bali ka a tali kɛ.Nka aw bɛ fura minnu ta, aw bɛ olu lajɛ siɲɛ fila, barisa fariganfura dɔw dilannen don ni kafeyin ye.O ka ca kɛrɛnkɛrɛnnenya la kungolodimi furaw la.
