Ntshikelelo wa ngati wu hlasela munhu un’we eka va mune lavakulu eUK, kambe vanhu vo tala lava nga na xiyimo lexi a va swi tivi leswaku va na byona.Leswi swi vangiwa hileswi swikombiso swa kona a swi vonaki ngopfu.Ndlela ya kahle yo kuma loko u ri na nsusumeto wa le henhla wa ngati i ku endla leswaku ku hlaya ka wena ku kamberiwa nkarhi na nkarhi hi dokodela wa wena wa GP kumbe muendli wa tikhemisi wa ndhawu kumbe ku tirhisa muchini wo kambela nsusumeto wa ngati ekaya.Nsusumeto wa le henhla wa ngati wu nga tlhela wu siveriwaka kumbe ku hungutiwa hi ku dya swakudya leswi nga ni rihanyo.
Mindzavisiso yikombe leswaku beetroot yinga hunguta swinene nsusumeto wa ngati endzhaku ka tiawara nyana ntsena loko yi dyiwa
Tani hi nawu wo angarhela NHS yi ringanyeta ku hunguta nhlayo ya munyu eka swakudya na ku dya mihandzu na matsavu yotala.
Yi hlamusela: 'Munyu wu tlakusa nsusumeto wa ngati ya wena. Loko u dya munyu wo tala, nsusumeto wa ngati wa wena wu ya ehenhla.'
'Ku dya swakudya leswi nga riki na mafurha yo tala leswi katsaka fibre yo tala, ku fana na rhayisi ya mavele lama heleleke, xinkwa na pasta, na mihandzu na matsavu yo tala na swona swi pfuneta ku hunguta nsusumeto wa ngati.'
Kambe swakudya ni swakunwa swa munhu hi xiyexe na swona swi kombisiwile eka minkambisiso leswaku swi khoma timfanelo to hunguta nsusumeto wa ngati.
Loko swi ta eka swakudya swo sungula swa siku, swakudya swa nimixo ni ku hlawula leswaku i swakunwa swihi leswi u nga ta swi nwa, xihlawuhlawu lexinene ku nga ha va juzi ya beetroot.
Mindzavisiso yikombe leswaku beetroot yinga hunguta swinene nsusumeto wa ngati endzhaku ka tiawara nyana ntsena loko yi dyiwa.
Havumbirhi juzi ya beetroot leyinga swekiwa na beetroot leyi swekiweke swikumeke swiri na matimba eka ku hunguta ntshikelelo wa ngati xikan’we naku hunguta ku pfimba.
Ti beetroots hi ntumbuluko tina nhlayo leyikulu ya ti nitrates, leti miri wu ti hundzulaka ti nitric oxides.
Nkatsakanyo lowu wu ndlandlamuxa misiha ya ngati, leswi antswisaka ku khuluka ka ngati ni ku hunguta nsusumeto wa ngati hinkwawo.
Loko swi ta eka swakudya leswinene ngopfu swo dyiwa hi swakudya swa nimixo, minkambisiso yo hlayanyana yi ringanyete leswaku ku dya oats swi nga pfuna ku hlayisa nsusumeto wa ngati wu ri ehansi.
Fibre yinga pfuna eka ntshikelelo wa ngati, kambe i fibre leyi n’okaka ngopfu ngopfu (leyi kumekaka eka oats) leyinga fambelanisiwa naku hunguta ntshikelelo wa ngati.
Nkambisiso wa 12 wa mavhiki lowu katsaka 110 wa vanhu lava nga na nsusumeto wa le henhla wa ngati lowu nga tshunguriwangiki wu kumile ku dya 8g ya soluble fibre kusuka eka oats hi siku swihungute ntshikelelo wa ngati wa systolic na diastolic, loko ku pimanyisiwa na ntlawa wa vulawuri.
Ntshikelelo wa systolic i nhlayo yale henhla eka ku hlaya naswona yi pima matimba lawa mbilu yi pompaka ngati ha wona ku rhendzela miri.
Ntshikelelo wa diastolic i nhlayo yale hansi naswona wu pima ku lwisana na ku khuluka ka ngati eka misiha ya ngati.
