Jach'a wilax jan waltʼayi. Estados Unidos markanxa sapa kimsa jilïr jaqinakatxa mayniruw Kunapachatï maynix wilax wali chʼamanïki ukhaxa, arterianak taypin wilax normalat sipansa jukʼamp jachʼawa.Wila ch’akhanakata jark’aqasiñataki ukhamaraki qullañatakixa kunaymana lurawinakawa utji.Ukajj kunjamsa jakasipjje uka toqetwa qallti.Sapa kuti ejercicio lurañax chuymamax k’umarakïniwa ukat estrés ukax juk’akiw utjani.Ukhamarus, amuyt’asiñ lurawinakaw yanapt’aspa, sañäni, lup’iña, yoga ukat diario qillqt’aña, ukax jan sinti llakisiñatakiw yanapt’aspa.
Deshidratación ukatxa presión arterial
Ukaxa wali askiwa hidratado ukhama.Kunapachatixa cuerpoxa deshidratado ukhamawa, chuymaxa juk’ampi ch’amampiwa apnaqañapa ukatxa juk’ampi ch’amampiwa bombeañapa, ukhamata wilaxa taqpacha janchiru jaljañataki.Wilax tejidos ukat órganos ukanakar puriñapatakix jukʼamp chʼamachasiñaw wakisi.Deshidratación ukaxa wilaxa juk’ampi jisk’akiwa ukaxa chuyma ch’allxtawi ukhamaraki wila ch’akharu jilxatayaraki.3
Umampi Chuymampi K’umaräñapataki
Vitaminas ukat minerales ukanakax calcio ukat magnesio ukanakax wila ch’akhanak jisk’achañatakiw uñt’ata.Bangladesh markan mä yatxatäwinxa, umamar calcio ukat magnesio ukanakamp yapxatañax wilax jan sinti chʼamäñapatakiw yanaptʼistaspa sasaw sapxi.Uka minerales ukanakax uma tuqi manq’asax cuerpox juk’amp jasakiw ch’amthapispa.
Uma apnaqaña iwxt’ata
Jilapachaxa, llätunka 8 onzas uma umañaxa mä uruxa wali askiwa.Wali askiw yatiñax yaqhip manq’anakax, frutas ukat verduras ukanakax umampiw utjaraki.Juk’ampi chiqapa kamachinakaxa akanakawa:5
Warminakatakixa: Niya 11 tazas (2,7 litros jan ukaxa niya 91 onzas) sapa uruxa líquido umañawa (ukaxa taqi umañanaka ukhamaraki manq’anaka umampi utji).
Chachanakatakixa: Niya 15,5 tazas (3,7 litros jan ukaxa niya 125 onzas) taqpacha sapa uru umaña (taqi umañanaka ukhamaraki manq’anaka umampi manq’aña).