1. Heng thisen sang chhinchhiahna hlauhawm tak takte hi kan en reng a ni .
Hypertension, a nih loh leh thisen sang hi rilru leh thisen zam natna tam tak thlentu lian tak a ni. Thisenin artery wall-a a nawr nasat lutuk hian clot a awm thin. World Health Organization-in a tarlan danin, 'India rama thi zinga zaa 63 vel chu NCDS vang a ni a, heng zinga zaa 27 chu rilru lam natna a ni.' Thu dangin sawi ila, thisen sang hi thinlung natna vei tam ber a ni.
Thisen sang 120/80 mm Hg aia hniam chu thil pangngai anga ngaih a ni. Condition dang eng pawh hian thisen sang i nei tih a tilang thei a, i san dan azirin Thisen sang level a ni a, i doctor chuan enkawlna a rawt mai thei.
2. Thisen sang hi silent killer a ni .
Thil ngaihtuahawm tak chu thisen sang hi chhinchhiahna leh chhinchhiahna awm lovin a lo thleng thei a ni. Natna hian indicator bik a neih loh avangin silent killer an ti fo thin.
American Heart Association sawi dan chuan 'hypertension (HBP, or high blood pressure) hian thil dik lo a awm tih hriat theihna chiang tak a nei lo.' an ti a: 'I invenna tha ber chu a hlauhawmnate hriat chian leh inthlak danglamna pawimawh tak siam hi a ni.\
3. Vaukhânna chhinchhiahna sang tak . Thisen sang level .
thisen sang chhinchhiahna chiang tak a awm lo. Mahse, vawi khat i tihhmasawn chuan i thinlung chu a hlauhawm hle a ni. HBP hi a natna hriat chian a harsa thei a, mahse, a natna hriat chian a harsa thei a, mahse, severe phase-a i awm tawh chuan warning sign thenkhat a lang thei bawk.
4. Lu na leh hnar thisen chhuak .
Vawi tam tak chu thisen sang a awm lo. Mahse, a tam zawkah chuan miten lu natna leh hnar thisen an nei thei a, a bik takin thisen sang chu 180/120 mmHg emaw a aia sang a nih chuan American Heart Association chuan an sawi. Lu natna leh nosebleed i neih chhunzawm chuan damdawi lam tanpuina zawng nghal rawh.
5. Thâwk tlêmna .
Miin pulmonary hypertension na tak a neih chuan (lung pe tu thisen kalna kawng a thisen sang sang tak) a neih chuan thawk a tlakchham phah thei a, a bik takin nitin thil tih laiin kea kal, rit phurh, stairs lawn, etc. hypertensive crisis-ah, thawk hahna bakah, enkawl loh chuan lungkhamna nasa tak, lu na, leh i hriatna a tlahniam thei a ni.
6. Thisen sang level tihhniam dan .
According ang chuan . American Heart Association (AHA) , taksa tihchakna hi thisen sang control na atana pawimawh tak a ni. Chutianga tih chuan taksa rihna hrisel tak a vawng reng thei a, i thisen sang pawh a tihniam thei a, chu chuan cardiovascular natna dang i neih theihna a tihniam belh thei bawk.
Chu bakah, ei leh in dik tak zawm a pawimawh hle bawk. I sugar leh carbohydrate ei tlem la, i calorie ei kha en rawh. Sodium tam lutuk chu no ti la, processed foods te chu cut back rawh.