1. Thisen sang chhinchhiahna hlauhawm tak takte hi kan en reng ang
Hypertension, a nih loh leh Thisen sang hi rilru lam natna tam tak thlentu lian tak a ni.Thisenin artery wall a nawr nasat lutuk hian clot a awm thin.World Health Organization chhinchhiah danin 'India rama thi zinga zaa 63 vel chu NCDS vanga thi an ni a, zaa 27 chu rilru lam natna a ni.' Phên dangin sawi ila, thisen sang hi thinlung natna thlentu ber a ni.
Thisen sang 120/80 mm hg hnuai lam chu thil pangngai anga ngaih a ni.Condition dang a awm chuan thisen sang i nei tih a tilang thei a, chu chu i thisen sang level a nih chuan, i doctor chuan enkawl a rawt mai thei.
2. Thisen sang hi silent killer a ni
Lungchhiatthlak takin thisen sang hi chhinchhiahna leh chhinchhiahna awm lovin a lo thleng thei a ni.He natna hian indicator bik a neih loh avangin silent killer an ti fo thin.
American Heart Association sawi dan chuan 'Hypertension (HBP, emaw thisen sang) hian thil dik lo a awm tih chhinchhiahna langsar tak a nei lo.' tiin an sawi belh bawk: 'Invenna tha ber chu a hlauhawmna hriat chian a, thil pawimawh tak siam hi a ni tihdanglam a ni.'
3. Vaukhânna chhinchhiahna sang tak thisen sang level a sang hle
Thisen sang chhinchhiahna chiang tak a awm lo.Mahse, vawikhat i lo neih tawh chuan i thinlung chu a hlauhawm hle.HBP hi hriat chian a harsa thei a, mahse, a nasat lai i nih tawh chuan warning sign thenkhat a lang thei bawk.
4. Lu na leh hnar thisen chhuak
Vawi tam tak chu thisen sang chhinchhiahna a awm lo.Mahse, a nasat ber tam zawkah chuan miten lu na leh hnar thisen an nei thei a, a bik takin thisen sang 180/120 MMHG aia sang a nih chuan American Heart Association chuan a tarlang.Lu na leh hnar thisen i neih chhunzawm chuan doctor tanpuina zawng nghal rawh.
5. Thâwk hauh lo
Miin pulmonary hypertension na tak (lung supply tu thisen kalna kawnga thisen sang) a neih chuan thawk a harsa thei hle a, a bik takin nitin thil tih lai, kea kal, rit phurh, stairs lawn, etc. In a hypertensive crisis , thawk hah bâkah, enkawl loh chuan lungkhamna nasa tak, lu na, hnar thisen chhuak, leh hriatna hloh pawh i nei thei a ni.
6. Thisen sang tihhniam dan
A sawi dan chuan American Heart Association (AHA) , taksa tihchakna hi thisen sang control nana pawimawh tak a ni.Chutianga i tih chuan i taksa rihna hrisel tak a vawng reng thei a, i thisen sang pawh a tihhniam thei bawk a, chu chuan rilru lam natna dang i neih theihna a ti tlem zual sauh bawk.
Chu bakah, ei leh in dik zawm a pawimawh hle.Sugar leh carbohydrate ei tam lutuk kha tihtlem la, calorie i ei zat kha en reng rawh.Sodium tam lutuk chu no ti la, processed foods ei kha tihtlem rawh.