1. Qhaway kay manchachikuq señalkunata presión alta nisqamanta .
Hipertensión, utaq presión alta, huk hatun causa kan achka cardiovasculares unquykunamanta. Huk coágulo nisqaqa yawar ancha sinchita arteria pirqaman tanqaptinmi rikurin. Organización Mundial de la Salud nisqanman hinaqa, 'yaqa pachakmanta 63 wañuykunamanta India suyupiqa NCDs nisqaraykum, sapa pachakmanta 27 runakunam cardiovasculares nisqa unquykuna.' Huk rimaypiqa, presión alta nisqa aswan riqsisqam sunqu unquypaq.
Yawar ñit’iy 120/80 mm Hg urapiqa normal hina qhawasqa. Imapas aswan condicionkuna rikuchinman presión alta kaqta, chaymanta mayk’a hatunchus . Yawar ñit’iyqa kanku, hampiqniyki hampichikuyta yuyaychasunkiman.
2. Yawarpa ñit'iyninqa upallalla wañuchiqmi .
Llakikuypaqmi, presión alta nisqa hamunman mana ima señales nitaq sintomakunapas. Sapa kutim upallalla wañuchiq nispa sutichanku, chay unquyqa mana ima indicadores específicos nisqayuq kasqanrayku.
Asociación Americana de Corazón nisqanman hinaqa, 'Hipertensión (HBP, o presión arterial) manan sut'i sintomakuna kanchu imapas mana allin kasqanmanta.' Chaymanmi yaparqanku: 'aswan allin hark'akuyqa riesgokunamanta yachaymi, importante cambiokuna ruwaymi.'
3. Alto nisqamanta willakuy señalkuna . Yawarpa ñit'iynin .
Mana ima señales específicos de presión alta. Ichaqa, huk kuti wiñachisqaykiqa, sunquykiqa ancha peligropim kachkan. Sichus HBP sasa tariy kanman mana allin diagnostico kaqwan, wakin señales de advertencia rikhurinman mayk’aqchus sinchi fase kaqpi kachkanki.
4. Uma nanaywan sinqamanta yawar lluqsiywan .
Sapa kutim mana kanchu presión alta nisqapa señalninkuna. Ichaqa, yaqa llapan sinchi kaqtinqa, runakunaqa uma nanaywan, sinqamanta yawar lluqsiywan ima tarikunkuman, astawanqa yawar ñit’iy 180/120 mmHg utaq aswan hatun kaptin, Asociación Americana de Corazón nisqaman hina. Sichus uma nanaywan, simiwan yawar lluqsiywan ima kanallanki chayqa, chay ratopacha hampi yanapayta mask’ay.
5. Samaypa pisilla kaynin .
Maypachachus huk runa sinchi hipertensión pulmonar kaqwan (alta presión arterial yawar ch’unchulkunapi pulmonesta suministran), payqa mana samayta sientenmanchu, astawanqa sapa p’unchaw ruwaykunapi kayhina puriypi, llasakunata hoqariypi, escaleraman wichariypi, hukkunapipas huk hipertenso sasachakuypi, mana hampisqa kaptin, mana hampisqa kaptinqa, sinchi llakikuypi tarikunki, uma nanaypi, hinallataq mana yuyaypichu kanman.
6. Imaynatataq Yawarpa Presión nisqa kayninta pisiyachina .
según el 1.1. Asociación Americana de Corazón (AHA) , aychap ruwayninqa yawar ñit’iyta kamachinapaqmi. Chayta ruwaspaqa allin llasaq kaynintam waqaychanman hinaspapas yawarnikipa presión nisqallantapas pisiyachinmanmi, aswanmi pisiyachinman huk cardiovascular onqoykunata.
Chaymantapas, ancha allinmi allin mikuyta qatipayqa. Limite a su azúcar y carbohidratos ingesta y mira tu ingesta de calorías. Mana niychu exceso de sodio nisqaman hinaspa procesado nisqa mikhuykunata kuchuy.