Har'a (June 6th) 'Guyyaa Kunuunsa Ijaa' biyyaalessaa 28ffaadha.
Daa’immaniif ijaa eeguu fi ija fagoo ittisuun barumsa baay’ee barbaachisaa ijoollummaati.Ogeeyyiin warri jireenya guyyaa guyyaa keessatti haala taa’umsaa sirrii hin taane ijoolleen isaanii hatattamaan akka sirreessan, kana caalaas, ijoolleen isaanii yeroo dheeraa fi dhiyeenyaan oomishaalee elektirooniksii akka fayyadaman akka to’atan, ijoolleen isaanii sochii qaamaa alaa irratti akka bobba’an, hirriba gahaa akka mirkaneeffatan, akkasumas nyaata kana caalaa akka nyaatan yaadachiisu ija isaaniif bu’aa qaba.
Ga’eessota fayyaa ta’aniifis oomishaalee elektirooniksii irraa fagaachuu fi sochii qaamaa dabalataa gochuudhaan ija keenya kunuunsuu qabna.
Garee dhiibbaa dhiigaa qabaniif rakkoolee dhiibbaa dhiigaa irraan kan ka’e miidhaa ijaa irraa fagaachuu qabna.
Miidhaan dhiibbaan dhiigaa guddaan rakkoolee isaa irraa dhufa.Dhiibbaan dhiigaa yeroo dheeraaf to’annaa ala ta’uun rakkoolee adda addaa kanneen akka infarkii maayookaardiyaa, dhiigni sammuu keessatti dhangala’uu fi dhukkuba tiruu fiduu danda’a.Dhugaa dubbachuuf dhiibbaan dhiigaa fayyaa ijaa irrattis balaa geessisuu danda’a.Akka ragaan agarsiisutti, to'annoon dhiibbaa dhiigaa yoo gaarii hin taane dhukkubsattoonni %70 madaa fundus ni qabaatu.
Dhiibbaa dhiigaa dhukkuba ijaa akkamii fiduu danda’a?
Dhukkubsattoonni dhiibbaa dhiigaa hedduun qoricha dhiibbaa dhiigaa isaanii to’achuuf itti fayyadaman qofa beeku, garuu dhiibbaan dhiigaa ijaa irrattis miidhaa geessisuu danda’a jedhanii yaadanii waan hin beekneef, ogeessa ijaa irraa yaala barbaadanii ykn fundus ija isaanii qoratanii hin beekan.
Akkuma guddinni dhiibbaa dhiigaa hammaataa dhufeen dhukkubsattoonni dhiibbaa dhiigaa yeroo dheeraa yeroo dheeraaf qaban madaa sirna arteriyolar fiduu danda’u.Dhiibbaa dhiigaa yeroo dheeraa kan to’annoo sirnaa gaarii hin taane dhiibbaa dhiigaa retinopathy, akkasumas jijjiirama dhiiguu subconjunctival microaneurysms ija keessatti fiduu danda’a.
Dhukkuba ijaa dhiibbaa dhiigaa ittisuu
l Dhukkubsattoonni dhiibbaa dhiigaa qaban waggaa waggaan fundus ija isaanii sakatta’amuu qabu
Dhiibbaa dhiigaa erga adda baafamee booda, fundus hatattamaan qoratamuu qaba.Yoo dhukkubni dhiibbaa dhiigaa retinopathy hin jirre, fundus waggaa waggaan irra deebi’amee ilaalamuu qaba, akkasumas qorannoon kallattiin fundoscopic jalqaba gochuun ni danda’ama.Dhukkubsattoota seenaa dhiibbaa dhiigaa waggaa sadii ol qabaniif, keessumaa kanneen to’annoo dhiibbaa dhiigaa isaanii gaarii hin taaneef, madaa fundus hatattamaan adda baasuu fi yaaluuf qorannoo fundus waggaa waggaan gochuun ni gorfama.
l Dhiibbaa dhiigaa fi dhukkuba ijaa ittisuuf qabxiilee afur
Dhiibbaan dhiigaa ija irratti miidhaa geessisuu danda'us, baay'ee hin yaadda'inaa.Dhiibbaan dhiigaa dhukkubsattoota dhiibbaa dhiigaa irra caalaan isaanii hamma gaarii ta’ee fi tasgabbaa’aa yoo ta’e, ittisaa fi fayyina dhukkuba ijaa dhiibbaa dhiigaa irratti dhiibbaa guddaa qaba.Gama ittisaatiin qabxiilee afran armaan gadii hubachuun ni danda’ama:
1. Dhiibbaa dhiigaa to'achuu
Gaarii to’annoo dhiibbaa dhiigaa saffisa madaa fundus hir’isuu danda’a.Kanaafuu, qoricha farra dhiibbaa dhiigaa fayyadamuuf qajeelfama hakiimaa ciminaan hordofuun barbaachisaadha.Qoricha yeroo malee fayyadamuun dhiibbaan dhiigaa tasgabbii dhabuu fi rakkoolee walduraa duubaan dhufuu danda’a.Kanuma waliin yeroo hunda gochuun barbaachisaadha dhiibbaa dhiigaa hordofuu fi haala dhiibbaa dhiigaa hatattamaan hubachuu.Dhukkubsattoonni dhiibbaa dhiigaa qaban waggaa waggaan dursa fudhachuun fundus isaanii akka ilaalan ni gorfama.
2. Amala jireenyaa
Wantoota ulfaatoo kaasuuf mataa kee gadi buusuuf yaalaa, yeroo qufaa ujummoo dhiigaa fundus keessatti dhiigni akka hin dhangalaaneef humna guddaa hin fayyadaminaa.
3. Nyaata irratti xiyyeeffannaa kennuu
Kuduraalee, fuduraalee fi nyaata pirootiinii qulqullina olaanaa qabu baay’isuun nyaata soodiyemii fi cooma daangessuu.Kana malees, tamboo xuuxuu fi dhugaatii alkoolii dhiisuu, madaallii hojii fi boqonnaaf xiyyeeffannaa kennuu, nyaata irratti xiyyeeffannaa kennuu, sochii qaamaa sirrii ta’e gochuu, hirriba gahaa eeguu fi miira tasgabbaa’aa qabaachuu barbaachisa.
4. Ulfaatina qaamaa kee to'achuu fi garmalee furdina garmalee qabaachuu irraa fagaachuu
Bal'ina jireenyaa xixiqqoo irratti bobba'uudhaan, sammuu kee soorata dhiigaa gahaa akka argatutti, uffata jalaa, koola shamizii garmalee jabeessitee hin hidhinaa, morma kee akka laaffisu gochuu.
Joytech healthcare jireenya fayyaa keessaniif oomisha qulqullina qabu oomishaa jira. Meeshaaleen dhiibbaa dhiigaa dijitaalaa mana keessatti fayyadaman hiriyyaa keessan isa fooyya'aa ta'a.
